Nam saqlash deb 1 kg absolyut quruqhavoga to’g`ri keladigan suv bug`lari (1 kg) miqdoriga aytiladi.
Nam havoning solishtirma nam saqlashi x (kg/kg) yoki (g/kg) bilan belgilanadi. Havoning nam saqlashi ushbu nisbat orqali aniqlanadi:
х mб mакх
б
акх
(5.193)
bu erda mb va makx - suv bug`i va absolyut quruqhavo massalari, kg.
Mendeleev - Klapeyron ideal gazlar holatining tenglamasiga binoan nam saqlash va nisbiy namliklar orasidagi bog`liqlikni aniqlaymiz. Suv bug`i va quruqhavo zichliklarini ushbu tenglamalardan topish mumkin:
б
рб Мб va
RT
akx
Ракх Макх
RT
(5.194)
bu erda Mb va Maks - 1 mol suv bug`i va absolyut quruqhavolar massalari, kg/kmol; raks - biror temperaturadagi quruqhavoning parstial bosimi, Pa; R = 8314 - gazning universal doimiysi, J/(kmolK).
(5.194) ni (5.193) ga qo’yib, ushbu ko’rinishli tenglamani olamiz:
Мб рб
х
М
Dalton qonuniga binoan R = rp+raks. Unda:
акх р
акх
(5.195)
Agar, raks va rb qiymatlarini (5.195) ga qo’ysak:
х 18 рт
0,622
рт
(5.197)
29 Р рт
bu erda Maks=29 kg/mol; Mb=18 kg/mol.
Р рт
teng:
Entalpiya termodinamik sistemaning holat funkstiyasi bo’lib, I harfi bilan belgilanadi.
Nam havo entalpiyasi quruq havo bilan shu nam havoda bo’lgan suv bug`ining entalpiyalari yig`indisiga
I cакх t xI б
(5.198)
bu erda saks - absolyut quruqhavoning o’rtacha temperaturasi; saks = 1000 J/(kgK); Ib - suv bug`ining solishtirma entalpiyasi, J/kg.
Quritish jarayonida havo bilan aralashmada bo’lgan suv bug`i o’ta qizdirilgan holatda bo’ladi. Uning solishtirma bug` hosil qilishi r0 = 249310 3 J/kg bo’lsa, o’ta qizdirilgan suv bug`ining solishtirma issiqlik sig`imi esa, s b 1,9710 3 J/(kgK).
O`ta qizdirilgan suv bug`ining solishtirma entalpiyasi:
Iб r0
I 2493103 1,97 103 t
(5.199)
Agar, (5.199) ni (5.198) ga qo’ysak, ushbu ko’rinishdagi tenglamaga erishamiz:
I 1000 1,97 103 x t 2493103 x
(5.200)
Zichlik. Nam havoning zichligi nx absolyut quruqhavo aqs va suv bug`i b zichliklari yig`indisiga teng. Agar, b = xaqs ekanligini inobatga olsak, ushbu tenglamani olamiz:
нх
акх б акх 1 х
(5.201)
Mendeleev - Klapeyronning holat tenglamasiga binoan absolyut quruqhavo zichligi quyidagi tenglamadan aniqlanadi:
акх
Макх акх
RT
29 pакх
8314 Т
Р р
287Т
(5.202)
(5.197) tenglamadan x va (5.202) dan akx qiymatlarini olib (5.201) ga qo’ysak, ushbu ko’rinishli ifodani olamiz:
Р 0,378 рб нх 287 Т
(5.203)
Isitish, sovitish va quritish jarayonlarida havoning asosiy xossalari o’zgarishi tasvirlangan va texnik hisoblashlar uchun etarli aniqlikda L.K. Ramzinning entalpiya diagrammasi yordamida aniqlanishi mumkin.
I - x diagramma o’zgarmas bosim r = 745 mm.sim.ust. (~99 kPa) uchun qurilgan (5.93-rasm).
Diagramma entalpiya I (ordinata o’qi) - nam saqlash x (absstissa o’qi) koordinatalarida qurilgan.
Koordinata o’qlari 135° burchak ostida joylashtirilgan. Diagrammadan foydalanish qulay bo’lishi uchun nam saqlash qiymatlari ordinata o’qiga perpendikulyar, ya’ni qo’shimcha gorizontal o’qga proekstiyalangan.
Diagrammaga quyidagi chiziqlar o’tkazilgan: ordinata o’qiga parallel (x = const), o’zgarmas nam saqlash vertikal chiziqlar; qo’shimcha absstissa o’qiga 135° burchakda o’tkazilgan o’zgarmas entalpiya (I = const) qiya chiziqlari; o’zgarmas temperatura (izoterma) chiziqlari; o’zgarmas nisbiy namlik ( = const ) chiziqlari; nam havodagi suv bug`ining parstial bosim pb chiziqlari.
O`zgarmas temperatura chiziqlari (5.200) tenglama yordamida quriladi. Buning uchun x1 va x2
parametrlarning istalgan qiymatilari qabul qilinib, ularga tegishli I1 va I2 qiymatlari hisoblanadi.
Undan keyin, diagrammada koordinatlari I1, x, va I2 , x2 bo’lgan nuqtalar aniqlanadi. Topilgan nuqtalar to’g`ri chiziqbilan birlashtiriladi va u izoterma deb nomlanadi.
O`zgarmas nisbiy namlik chiziqlari (5.197) tenglama yordamida quriladi. = const chiziqlari koordinatalari t = -2730C va x = 0 bo’lgan nuqtadan tarqaluvchi egri chiziqlar dastasini hosil qiladi.
= const chiziqlari bir-biriga yonishib ketmasligi uchun diagramma ma’lum burchakli sistema koordinatalarida qurilgan.
| 