|
ta’sirot nervdan juda tez o ‘tadi va bu tezlik yorugiikning tarqalish
Pdf ko'rish
|
| bet | 229/318 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 14,15 Mb. | | #251148 |
Bog'liq G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limotta’sirot nervdan juda tez o ‘tadi va bu tezlik yorugiikning tarqalish
tezligiga baravar b oiadi, deb hisoblanar edi. Mashhur nemis fiziologi
Gelmgols maxsus asbob-galvanometr yordamida nervdan ta’sirot o‘tish
tezligini aniqlashga muvaffaq b o id i va bu tezlik uncha katta emasligini,
masalan, baqaning harakatlantiruvchi nervi uchun sekundiga 27 m ga
tengligini isbotladi. Issiq qonli hayvonlaming afferent tolalari ta’sirotni
tezroq o ‘tkazadi. Jumladan, mielinli nervlaming afferent tolalari bo‘ylab
ta’sirot 160 m/sek. tezlik bilan tarqaladi. Mielinsiz nervlar mielinli
nervlarga qaraganda ta’sirotni 100 baravar sekinroq o ‘tkazadi.
Nervda moddalar almashinuvi. Nerv tolalarida moddalar almashinuvi
ancha sust o ‘tadi va juda kam issiqlik hosil boiadi. So‘nggi yillarda
o ‘tkazilgan tekshirishlar natijasida nervlaming to‘xtovsiz kislorod iste'mol
qilib karbonat angidrid chiqarib turishi isbotlandi. Nerv qo‘zg ‘alganda
kislorodni iste'mol qilishi va karbonat angidrid chiqarishi ko‘payadi, shu
sababli bu vaqtda issiqlik hosil b o iish i ham bir oz ko‘payadi. Bitta impuls
nerv bo‘ylab 1 sm harakat qilganda nervdan 10-12 kaloriya issiqlik ajralib
chiqadi.
Lekin
nervning
faoliyati
natijasida
ajraladigan
issiqlik
muskulnikidan 100 000 baravar kam.
Nervning nisbiy charchamasligi. Nerv deyarli charchamaydi.
N.E.Vvedenskiy 1884 yilda tajriba o ‘tkazib, nerv juda uzoq (9-12 soat)
ta’sirlanganida ham uning charchamasligini isbotladi. Nervning nisbiy
charchamasligi unda moddalar almashinuvining sustligi va labilligining
335
balandligiga bog‘liq b o iib , uning faoliyati uchun katta ahamiyatga egadir.
|
| |
