|
Rajamurodov z. T., Rajabov a. I. Odam va hayvonlar fiziologiyasi
Pdf ko'rish
|
| bet | 228/318 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 14,15 Mb. | | #251148 |
Bog'liq G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limotekanligini aniqladi.
Qo‘zg‘alishning tarqalish tezligini muskul-nerv preparati bilan
qilinadigan tajribada oich asa boiadi. Bu tajribada nervga ikki juft
elektrod qo‘yiladi: bir jufti muskulga yaqinroq turadi, ikkinchi jufti
nervning qarama-qarshi uzoqdagi uchiga qo‘yiladi. Nerv ta’sirlanganda
muskulning qisqarishi yozib boriladi. Agar nerv yaqinidagi elektrodlar
334
bilan ta’sirlansa, so‘ngra uzoqdagi elektrodlar bilan ta’sirlansa, ikkinchi
holda qo‘z g ‘alishning yashirin davridagi farq nervning ikki juft elektrod
o ‘rtasidagi qismidan qo‘z g ‘alish o ‘tadigan vaqtdir. Nervning shu
qismining uzunligini va ikki qisqarish o ‘rtasidagi latent davrlaming uzun-
ligidagi farqni bilib olib, nervdan qo‘zg‘alishning o ‘tish tezligini hisoblab
topsa bo‘ladi.
Keyinchalik,
mukammalroq
asboblardan
foydalanib,
nervdan
qo‘z g ‘alishning tarqalish tezligini
aniq oich ash mumkin b o id i. Turli
hayvonlarda va bir hayvonning turli nervlarida qo‘zg ‘alishning o ‘tish
tezligi har xil b o ia r ekan. Odamning harakatlantiruvchi nervlaridan
qo‘zg ‘alish eng katta tezlik bilan, ya’ni sekundiga 60-120 m tezlik, bilan
o ‘tadi:
baqadagi
quymuch
nervining
harakatlantiruvchi
tolalari
qo‘zg‘alishni ko‘p deganda sekundiga 15-40 m tezlik bilan o ‘tkazadi.
Sezuvchi nervlardan qo‘zg ‘alish sekinroq o ‘tadi. O g‘riq sezgisini
o ‘tkazuvchi nerv tolalari va vegetativ nerv tolalari qo‘zg‘alishni sekundiga
1 m dan 30 m. gacha tezlik bilan o ‘tkazadi.
Nervdan ta’sirotning o ‘tish tezligi. Bundan 100 yildan ko‘proq ilgari
|
| |
