|
boiadi.
Vegetativ asablaming uzilgan joyida hujayralarning kattagina
Pdf ko'rish
|
| bet | 272/318 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 14,15 Mb. | | #251148 |
Bog'liq G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limotboiadi.
Vegetativ asablaming uzilgan joyida hujayralarning kattagina
to‘plami bor. Vegetativ asab tizimining tugunlari yoki gangliyalari
shunday to‘plamlardan iborat.
Markaziy asab tizimidan chiqib, gangliyalarda tugaydigan asab
tolalari preganglionar tolalar deb ataladi. Gangliyadan boshlanib, muayyan
organga yetib boradigan tolalar esa postganganlionar tolalar deb ataladi.
Asab tolasining o ‘z y o iid a uzilishligi asab tolasini kesib bajarilgan
tajribalarda isbot etilgan. Bu usul shunga asoslanganki, asab tolasi Qirqib
qo‘yilsa, asab hujayrasining tanasidan ajralib qolgan qismi degeneratsi-
yaga uchrab nobud b o iib ketadi. Preganglionar (tugun oldidagi) tola
qirqib qo‘yilganda, uning qirqilgan qismi degeneratsiyaga uchraydi, ammo
bu degeneratsiya faqat gangliyagacha tarqalib, undan nariga o ‘tmaydi.
Postganglionar (tugundan keyindagi) tola qirqib qo‘yilganda esa uning
organga boradigan qismi degeneratsiyaga uchraydi. Bu qism to oxirgi
tuzilmalarigacha batamom degeneratsiyaga uchrab nobud boiadi.
Shunday qilib, asab tolasini kesib qo‘yish usuli tola gangliyada
uziladi va gangliyada ikkinchi asab hujayrasi hosil boiadi, deb aytishga
asos beradi.
Vegetativ asab tizimining gangliyalari markaziy asab tizimidan turli
masofada joylashadi. Gangliyalaming bir qismi umurtqa pog‘onasining
bevosita yonida b oisa, ikkinchi qismi umurtqa pog‘onasidan ancha
uzoqda, taxminan organ bilan umurtqa pog‘onasi o ‘rtasidagi masofa bilan
bir xil masofada turadi; uchinchi qismi organlaming bevosita o ‘zida
boiadi.
Simpatik asab tizimining gangliyalari umurtqa pog‘onasining
yaqinida b o iib , uning ung va chap tomonida tizilib turadi. Tugunlaming
bir qismi birmuncha uzoqda b oiad i. Umurtqalararo tugunlarni simpatik
|
| |
