Surxondaryo havzasining ixtiofaunasini oʻrganish uslublari va materiallari » deb nomlangan ikkinchi bobida Surxondaryo suv
havzalari – yirik daryolari: Qoratogʻdaryo, Toʻpalangdaryo, Sangardakdaryo,
Xoʻjaipokdaryolarning ixtiofaunani tadqiq qilish boʻyicha yigʻilgan materiallar,
marshrut va statsionar tadqiqotlar oʻtkazilgan joylar hamda qoʻllanilgan uslublar
haqida ma’lumotlar keltirilgan. Tadqiqot materiallari 2019-2023 yillar davomida
Surxondaryo havzasining 18 ta nuqtasidan yigʻilgan. Namuna ovlashda
kataklarining kattaligi 4-6, 24-100 mm, uzunligi 2-3 va 15-30 metr boʻlgan turli
xildagi baliq ovlash uchun moʻljallangan toʻrlardan foydalanildi. Bitta ovlash
nuqtasidan bir namuna olish vaqtida bitta turdan koʻpi bilan 10-15 dona namuna
olindi. Molekulyar tadqiqotlar uchun baliqning oʻng koʻkrak suzgich qanoti steril
holatda kesilib 96-99% li etil spirtiga solindi. Qolgan namunalar morfologik
tekshirish maqsadida dastlab 4-10% formalin eritmasida fiksatsiya qilindi. Oradan
2-7 kun oʻtgach doimiy saqlash uchun 70% li etil spirtiga solindi.
Baliq turlarini aniqlashda L.S. Berg (1949), F.A. Turdakov (1963), M. Kottelat
(2012), A.M. Prokofiev (2017), I. Mirabdullaev va boshqalar (2020), hamda B.
Sheraliev & Z. Peng (2021) adabiyotlarida berilgan ma’lumotlardan foydalanildi.
Turlarning taksonomik holati Eschmeyer’s Catalog of Fishes asosida berildi.
DNK barkoding uchun mtDNK ning COI barkod genidan foydalanildi, bunda
Ivanova et al. (2007) tomonidan tavsiya qilingan FishF2_t1 5`-TGT AAA ACG
ACG GCC AGT CGA CTA ATC ATA AAG ATA TCG GCA C-3` va FishR2_t1
5`-CAG GAA ACA GCT ATG ACA CTT CAG GGT GAC CGA AGA ATC AGA
A-3` praymerlardan foydalanildi. Molekulyar tahlillar BLAST, BOLD Systems,
Mega7, SeaView, MrBayes 3.2, FigTree 1.4.2 dasturlari asosida amalga oshirilgan.
Baliqlarning morfometrik koʻrsatkichlarini hisoblash Kottelat & Freyhof
(2007), Fricke (1984), Kottelat (1984) metodlaridan foydalanilgan holda amalga
oshirildi. Uzunlik va ogʻirlik orasidagi munosabat esa Froese (2006), Sparre &
Venema (1998) metodikasi asosida hisoblandi. Variatsiya va korrelyatsiya
11
koeffitsientlariga oid statistik ma’lumotlar G.F. Lakin (1990), N.A. Ploxinskiy
(1970), G.V Chudnovskaya (1998) usullari boʻyicha tahlil etildi.
Dissertatsiyaning «
