9
Kranlar koʻtarish,
tushirish, yuklash va tashisg jarayonlarini amalga oshiruvchi
mashinadir. Ulardan ishlab chiqarishning hamma sohalarida, ombor xoʻjaligi va qurulish
maydonlarida keng foydalaniladi.
Koʻprik kranlar.
Koʻprik kranlar eng koʻp tarqalgan kran boʻlib,
yuklarni
koʻtarish va bir joydan ikkinchi joyga koʻchirish uchun ishlatiladi. Bunday kranlar
sexlarga va ochiq estakadalarga oʻrnatiladi. Ular yuritma turiga koʻra dastakli va elektrik
boʻladi. Dastaki yuritmali kranlar bir yoki ikki koʻprikli boʻlishi mumkin. Bir koʻprikli
kranlarda yuk koʻtarish mexanizmi vazifasini dastaki tal bajaradi. Ikki koʻprikli
kranlarda koʻtarish mexanizmi vazifasini koʻpriklarga oʻrnatilgan rels boʻyicha
xarakat
qiluvchi yukli aravacha bajaradi. Koʻprikli kranning asosiy ish organi ilgak hisoblanadi.
Ilgaklar bir shoxli yoki ikki shoxli boʻlishi mumkin. Bundan tashqari yuk osish organi
sifatida
greyferlar, magnitlar ishlatilish mumkin.
Maxsus qurilmali kranlar ilgakli kranlardan farqlanib maxsus kranlar deyiladi.
Ilgakli kranlar esa umumiy ishlarga moʻljallangan kranlar deyiladi.
1.6-rasmda umumiy ishlarga moʻljallangan bir koʻprikli elektr kran koʻrsatilgan.
1.6-rasm. Bir koʻprikli kran.
Payvand konstruksiyali koʻprik 1 ikki chetki balka 6 ustiga oʻrnatilgan boʻladi.
Pastki qismida dastaki tal 7 osilib u balka boʻylab xarakat qiladi. Kranni xarakatlantirish
poldan xarakatlantirish mexanizmi 2 ning transmission val 3 ga qattiq mahkamlangan
10
tishli g`ildirak 4 orqali bajariladi. Transmission valning
chetki qismiga shesternya
oʻrnatilgan boʻlib, xarakatni tishli g`ildirak orqali yuruvchi g`ildirak 5 ga uzatadi.
Dastaki yuritmali kranlar GOST boʻyicha yuk koʻtaruvchanligi 8,0 t gacha; proleti
4,5 dan 16,5 m gacha, koʻtarish balandligi 3 dan 9 m gacha, talning koʻtarish tezligi 0,2
dan 0,6 m/min gacha va xarakat tezligi esa 8 m/min gacha boʻladi.
Umumiy ishlarga moʻljallangan elektr yuritmali ikki koʻprikli kran 1.7-rasmda
keltirilgan.
1.7-rasm. Ikki koʻprikli kran.
Bu kranning xarakat mexanizmi koʻprikdan, koʻtarish va siljitish mexanizmi kran
aravachasi 2, mexanizmlarni elektr energiya bilan ta`minlaydigan qurilma,
chetki balka
6 va kranchi kabinasi 11 dan iborat boʻladi. Kran koʻprigining yon tomonlari qutisimon
chetki balka 6 yordamida biriktirilgan yaxlit kesimli ikkita asosiy balka 1 dan iborat.
Asosiy balkalar boʻylab aravacha 2 yuradigan rels 10 lar yotqizilgan. Har qaysi asosiy
balka yon balkaning qismlaridan tayyorlanadi.
Koʻprik kranlar texnik xarakteristikasi.
1.1 jadval
