|
Reja: Kislotalar, asoslar,tuzlami biologik o’bektlari
|
| bet | 5/5 | | Sana | 18.01.2024 | | Hajmi | 25,67 Kb. | | #140518 |
Bog'liq Kislotalar, asoslar ,tuzlami biologik o’bektlaridan ajratib olish va aniqlash usullari Tuz
Tuzlar kationlar va anionlarning birikmalaridir, ularning rolida kislota qoldig'i harakat qiladi. Suvli eritmalarda tuzlar dissotsiatsiyalanishga qodir (parchalanish reaktsiyasi kimyoda shunday nomlanadi). Ular kislotalarni asoslar bilan aralashtirish orqali olinadi, bu reaktsiyada tuz va suv hosil bo'ladi. Tuzlar suvda yaxshi eriydi.
Kation nafaqat metall, balki ammoniy NH4, fosfoniy PH4 va boshqalar guruhi, shu jumladan organik birikmalar va murakkab kationlar ham bo'lishi mumkin.
Oksidlar
Oksidlar, shuningdek oksidlar deb ham ataladi, bu turli xil elementlarning ikkita kislorod atomiga ega birikmalari, kislorod esa eng kam elektronegativ element bilan bog'lanish hosil qiladi. O2 kislorodi bilan deyarli barcha birikmalar oksidlardir.
Oksidlar birikmaning juda keng tarqalgan turi. Bularga suv, zang, karbonat angidrid, qum kiradi. Ular nafaqat Yer sayyorasida, balki butun koinotda juda keng tarqalgan. Oksidlarga O3 guruhini (ozon) o'z ichiga olgan moddalar kirmaydi.
Oksidlar, tuzlar va kislotalar orasidagi farqlar
Oksidlarni O2 kislorod guruhi bilan tuzlar va kislotalardan osongina ajratish mumkin. Masalan, bu H2O. Tuzlar odatda metall bo'lgan kation va kislotali qoldiq mavjudligi bilan tavsiflanadi. Masalan, CuCO2, bu erda mis kation, CO2 esa kislotali qoldiq. Kislotalar suv bilan birikganda kislota qoldig'i va H3O guruhiga ajraladi. Kislotalar metall bilan birikganda vodorod metall bilan almashtiriladi (bu kation) va tuz hosil bo'ladi. Masalan, taniqli sulfat kislota - H2SO4.
Xulosa
kimyoviy birikmalarning katta guruhlari. Odatda, tarkibida vodorod boʻlgan (HCl, HNO3, H2SO4, CH3COOH va h. k.) va suvda erigan (aralashgan)da dissotsiatsiyalanib, ionlar H+ (protonlar), yoki aniqrogʻi, gidroksoniy H3O+ ionlari hosil qiladigan moddalar kislotalar deyiladi. Ajralgan protonlar soniga qarab bir asosli (mas, nitrat, xlorid, sirka kislotalar — HNO3, HCl, CH3COOH), ikki asosli (sulfat, karbonat kislotalar — H2SO4, H2CO3 ), uch asosli (ortofosfat kislota — H3PO4) kislotalar mavjud. Kislotaning suvdagi eritmasida gidroksoniy ionlari qancha koʻp boʻlsa, yaʼni kislota qancha koʻp dissotsiatsiyalansa, u shuncha kuchli boʻladi. Ionlanish konstantari 105 dan kam kislotalar (sirka kislota 1,8 • 10 karbonat kislota 3,5-10"7, sianid kislota 7,8YU"10) kuchsiz kislota hisoblanadi. Kislotalarning suvdagi eritmalari elektr tokini oʻtkazadi, indikatorlar rangini oʻzgartiradi (mas, kislota taʼsirida koʻk lakmus qizaradi). Organik kislotalar haqida karbon kislotalar ga qarang.
Tarkibida gidroksil guruhi OH- [KOH, NaOH, Ca(OH)2 va boshqa] boʻlgan hamda suvdagi eritmasida gidroksil ionlar OH- hosil qiladigan moddalar asoslar deyiladi. Koʻpgina asoslar suvda erimaydi. Suvda eriydigan asoslar ishqorlar deb ataladi. Ishqorlar ham indikatorlar rangini oʻzgartiradi. Tarkibidagi gidroksil guruhi soniga qarab bir, ikki, uch kislotali asoslar boʻladi. Suvda toʻla dissotsiatsiyalanmaydigan asoslar kuchsiz asoslar (mas, ammoniy gidroksid NH4OH), kaliy gidroksid KON, natriy gidroksid NaOH, bariy gidroksid Ba(OH)2 kuchli asoslardir.
K. va a. taʼrifiga doyr turli fikrlar mavjud. Shved olimi S. Arreniusning elektrolitik dissotsiatsiya nazariyasiga koʻra (1887), suvda dissotsiatsiyalanganda vodorod N+ ionlari va anionlar hosil qiladigan birikmalar kislotalar deb, dissotsiatsiyalanganda gidroksil ionlari OH- va kationlar ajratib chikaradigan birikmalar asoslar deb ataladi. K. va a. tushunchasini elektrolitik dissotsiatsiya nazariyayen asosida tushunish amaliy ishlar uchun kifoya qiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Pleshkov B.P. Bioximiya selskoxozyaystvennx rasteniy. M. “Kolos” 2011
2. Lebedov S.I. Fiziologiya rasteniy. M. 2014g.
3. Yakushkina N.I. Fiziologiya rasteniy. M. 2017 g.
4.Mustaqimov G.D. O`simliklar fiziologiyasi va mikrobiologiya asoslari. T. 2016 y.
4. Xo`jaev J. X O`simliklar fiziologiyasi Toshkent “Mexnat” 2020
5. Rubin B.A. Kurs fiziologii rasteniy. M. 2018 g.
6. www.ziyonet.uz
7. www.arxiv.uz
|
| |
