tomonidan yana AQSHda yaratildi. Respublikamizning ko‘pgina statistik
organlarida mavjud ES-1055,1060 tur oilasiga mansub
kompyuterlar uchinchi
bosqich kompyuterlariga misol bo‘ladi.
1970-yilda Marshian Edvard Xoffi(Intel firmasidan) integral sxema yaratdi.
U funksiyalari bo‘yicha katta EHMning markaziy protsessoriga ayniy edi.
SHunday qilib 1971-yilda sotuvga chiqarilgan birinchi mikroprotsessor paydo
bo‘ldi. U Intel-4004 mikroprotsessori deb ataldi. Mazkur mikroprotsessor ENIAC
gigant mashinasidan ishchan va tezkor edi. Avvaliga Intel-4004 (4razryadli)
mikroprotsessori, so‘ngra 197-yildagi Intel-8080 mikroprotsessori yaratildi, u
hozirgi kunda ham shaxsiy kompyuter industriyasini standarti hisoblanadi.
Mikroprotsessorlar
avvaliga
maxsus
qurilmalarda,
misol
uchun
kalkulyatorlarda ishlatila boshladi. So‘ngra esa kompyuterlar tarkibiga kiritildi va
1975yilda tijoratga mo‘ljallangan birinchi "Al’tair-8800" shaxsiy kompyuteri
yaratildi. Uning bahosi atigi 500dollarni tashkil etardi. To‘g‘ri, bu kompyuterlarda
klaviatura va ekran yo‘q bo‘lsada, xaridorlar bir necha ming komplektni bir necha
oylarda sotib oldilar.
Microsoft firmasini tashkil etgan Pol Allen va Bill Geyts "Al’tair" uchun
Basic tili interpretatorini yaratganlaridan so‘ng esa, bu kompyuterlarda ham
programma yozish, muloqot qilish qulay va osonligini ko‘rgan iste’molchilar
o‘rtasida shaxsiy kompyuterlar mashhur bo‘la bordi.
Shaxsiy kompyuterlar komplektiga monitor va klaviatura qo‘shilgach, ularga
bo‘lgan talab kundan kunga oshdi. Boshqa firmalar
ham kompyuter chiqara
boshladi. Natijada avvaliga o‘n minglab, so‘ngra esa yiliga yuz minglab
kompyuterlar sotila boshladi.
Shu o‘rinda respublikamiz maktablarida hali ham mavjud bo‘lgan "Pravets"
turidagi sodda kompyuterlar 8-bitli shaxsiy kompyuterlar turi ekanini aytish
mumkin. Faqat katta va ulkan EHMlar ishlab chiqarish bilan mashg‘ul bo‘lgan
IBM firmasi shaxsiy kompyuterlar bozoridagi chaqqon savdo va qiziqishga
keyinroq e’tibor berdi.
1981-yildan boshlab, IBM firmasi ham shaxsiy kompyuter ishlab chiqarishni
yo‘lga qo‘ydi. IBM firmasi Intel-8088 nomli 16 razryadli mikroprotsessor bazasida
IBM PC(Ay-BI-EM Pi-Si deb o‘qiladi) shaxsiy kompyuter yaratdi. Bu
kompyuterning programma ta’minotini yaratish u vaqtda katta bo‘lmagan
Microsoft firmasiga topshirilgan edi. Natijada bir-ikki yilda IBM PC boshqa
firmalar shaxsiy kompyuterlarini siqib chiqardi.
IBM PC kompyuteri 80-yillarda paydo bo‘lishi bilan mashhur bo‘lib, IBM
PC firmasi, boshqa firmalardan farqli o‘laroq o‘z kompyuterining konstruktsiyasi,
loyihalarini patent himoyasiga olmadi, mantiqqa teskari
ish yuritib kompyuter
bo‘laklarini alohida sozlash, yig‘ish usullarini maxfiy saqlamay hammaga oshkor
etdi. Mazkur ma’lumotlar barcha istagan, so‘raganlarga berildi.
Ochiq arxitektura prinsipi deb ataluvchi bu yo‘l
IBM firmasiga faqat foyda keltirdi. Chunki, dunyodagi
yuzlab, minglab firmalar IBM PC turidagi kompyuter
qurilmalarini yaratish uchun raqobat qila boshladi va bu
musobaqa natijasi iste’molchilarga foydali bo‘ldi, qismlar,
qurilmalar qiymatlar arzonlashdi. Boshqa firmalar yangi kompyuterlar yaratish
loyihasi uchun ilmiy izlanish, ishlariga mablag‘ ajratmay, IBM PCga mos turdagi
kompyuterlar
ishlab chiqara bordi, hattoki ba’zilari yangi texnik yangiliklarni
tezroq kiritdi. Ko‘p iste’molchilar bu kompyuterlarni qo‘shimcha qurilmalar bilan
to‘ldirdilar.
Natija kutilganidan ham ziyoda bo‘ldi. Hamma IBM PC kompyuteri to‘g‘risida
qayg‘uradigan, barcha o‘z hissasini qo‘shib, uni texnik holatini yaxshilaydigan
bo‘ldi, kompyuter qismlari arzonlashdi, o‘zi esa dunyoda shuhrat qozondi,
ommaviylikka erishdi.
Endi esa, EHM va SHEHM(shaxsiy kompyuter) o‘rtasidagi farqni aniqlab olsak.
Hozirgi zamonda SHEHM(shaxsiy kompyuter)dan tashqari boshqa turdagi
EHMlardan ham ko‘p foydalaniladi.
