|
Reja: Shaxsga yo’naltirilgan ta’lim texnologiyalarining turlari
|
| bet | 7/11 | | Sana | 04.06.2022 | | Hajmi | 201.05 Kb. | | #22952 |
Bog'liq Reja Shaxsga yo’naltirilgan ta’lim texnologiyalarining turlariIzozush :jyi at
|
Muammoli vaziyat
|
Ijodiy ish
|
T est
|
Ushbu metoddan darsning kirish, asosiy ёki yakuniy цismida ya’ni uyga vazifa berish jaraёnida цullash mumkin. Darsning kirish цismida talabalarning uyga vazifalarini цay darajada bajarganliklarini aniцlashda ёki mavzuni umumlashtirish jaraёnida эgallangan bilim, kunikmalarni aniцlashda foydalaniqh mumkin.
“Assesmen” metodini dars jaraёniga tatbiц эtish muayyan texnologiyaga asoslanadi. Uцituvchi tomonidan talabalarga jadval ko’rinishdagi vazifalarni цisцa vaцt ichida bajarishlarni topshiriц sifatida beriladi. Topshiriц bajarilganidan sung, javoblar uцituvchi tomonidan э’lon цilinadi talabalar эsa aynan javob ko’ra uz-o’zini tekshirishni amalga oshiradi xamda oldindan э’lon цilingan mezonlar asosida baxolaydi. Bunda talabalar mavzu mazmunini цay darajada
o’zlashtirganligi buyicha uz-o’zini tekshirish va baxolash orцali xulosa chiцaradi.
Assisment texnologiyasini цullash цuyidagi tamoyillarga asoslanadi:
Yaxlitlik (talabalar turli mashц va testlar ёrdamida sinovlardan utadi).
Reallik (talabalarning kuzatib borilaёtgan xatti - xarakati baxolanadi).
Mustaцillik (xar bir talaba bir necha mutaxassislar tomonidan baxolanadi).
Ob’ektivlik (xulosalar standartlashtirilgan baxolarga asoslanadi).
Ish onchlilik (xulosalar talabalar tomonidan mustaцil bajarilgan vazifalarning natijalariga asoslanadi)
Talabalarning umumiy-madaniy kompetentligini baxolashda assesment baxolash цuyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi:
talabalardagi baxolaniqhilozim bo’lgan kasbiy kompetentlik sifatlari ruyxatini tuzish;
kasbiy kompetentlik sifatlari namoёn buladigan faoliyat turlarini modellashtirishga imkon beruvchi, muammoli vaziyat vazifasini ishlab chiцish;
ma’lum bir kompetenцiyalarning shakllanglanlik darajasini belgilar beruvchi mezonlarni ishlab chikish; эkspertlar
uchun baxolash varaцalarini tayёrlash;
surov anketalarinni ishlab chiцish; assessmentdan imtixon shakli sifatida foydalaniqh;
savol-javob anketasini tuzish;
xulosa chiцarish
Ta’lim jaraёnida kullaniladigan innovaцion vositalar.
Zamonaviy sharoitda innovaцion xarakterga эga vositalar xam цullanilmoцda. Ularning texnologik-didaktik imkoniyati talabalarning uцuv-bilish faolligini oshirish bilan birga, uцitish sifatini yaxshilab, samaradorligini oshirishga ёrdam beradi.
Bugungi kunda xar bir OTMda tashkil эtilaёtgan uцitish jaraёnida kompyuter, skaner, videokuz, videokamera, proektor, эlektron doska, modem, telefon, internet, multimedia, mikrofon, karnay
(kolonka), vebkamera, CD-ROM kabi texnik vositalar, ma’lumotlar ombori (bazasi) va vebinar texnologiyalar kabi innovaцion xarakterga эga vositalar samarali цullanilmoцda. ^uyida ularning moxiyati xaцida tuxtalib utiladi.
Kompyuter (ingl. “computer” - xisoblash mashinasi) - ma’lumotlarni цayta ishlash va xisob-kitob ishlarini цat’iy belgilangan tartibda amalga oshiruvchi, shuningdek, ramziy belgilarga
asoslangan boshцa vazifalarni bajaradigan dasturiy эlektron цurilma ёki tizim. Цurilma tomonidan bajariladigan цat’iy belgilangan tartib dastur deb nomlanadi. Kompyuter цuyidagi tarkiyuiy эlementlardan tashkil topgan: tizim bloki, monitor, klaviatura, sichцoncha xamda tashki цurilmalar.
Skaner (ingl. ‘^sappeg” (“scan” suzidan) - sinchiklab razm solmoц, sinchiцlab цaramoц) - цandaydir ob’ekt (odatda tasvir, matn)ni taxlil цilish asosida ob’ekt tasviri (matni)ning raцamli nusxasini xosil цiladigan цurilma. Nusxa olish jaraёni skanerlash deb nomlanadi.
Videokuz - эshik oldi (ostona)agi vaziyatni televizor ёki videomonitor эkranidan masofaviy kuzatishga muljallangan zamonaviy эlektron цurilma. Tashцi tomonan videokuz oddiy “эshikkuzi”dan xech цanay farц цilmaydi, shu sababli diццatni o’ziga tortmaydi. Videokuzning muxim jixati agar u urnatilsa, uy, bino ichidagi shaxslarning эshik olida kim to’rganligini bilish uchun albatta ostonaga kelishi talab эtilmaydi.
Videokamera - televizon uzatish kamerasi va video ёzuvni amalga oshiradigan цurilmaning uzaro цorishmasi bulib, u dastlab “televizon kamera”, “telekamera” tarzida цullanilgan. Dastlab kichik xajmli цul telekamerasi sifatida цullanilgan videokameralar oilaviy video lavxalarni videomagnitafonga ёzib olish maцsadida цullanilgan. Keyinchalik TV-kamerava videomagnitafonning uzaro цorishmasi sifatida kamkorder (ingl. “satsoMeg”) paydo bo’lganidan keyin videokamera jurnalistikada цullanila boshlandi.
Proektor LCD (ingl. “liquid crystal display” - LCD) - bir ёki bir nechta suyuц kristalli matriцaan iborat bulib, tasvirni эkranga uzatib berishga xizmat цiladigan цurilma. Undan foyalaniqh vaцtida tasvirning syujetidan kelib chiццan xolda tasvirni ёrцinlashtirish va keskin uzgarishlarni bartaraf эtishga tugri keladi.
Эlektron doska (ingl. “interactive whiteboard” - interfaol doska) - katta sensorli эkranga эga цurilma bulib, u kompyuter va proektor xam kiradigan tizimning bir цismi sanaladi. Proektor ёrdamida kompyuterning “Ish stoli”dagi tasvir эlektron (interfaol) doskaning
yuzasiga chikariladi, natijada doska “эkran”ga aylanadi. Doskaga uzatib berilgan tasvirni uzgartirish, unda ma’lum uzgarishlarni dosil qilish ёki unga belgilar kuyish mumkin. Barcha uzgartirishlar mos ravishda kompyuterda faylga ёzib olinadi, uni saklab kuyish fleshka ёki diskka ёzib olish, kayta ishlash mumkin. Bu vaziyatda эlektron doska axborotni kirituvchi kurilma sifatida namoёn buladi. Doskani maxsus stilus ёki kulni unga salgina tekkizish orkali boshkarish mumkin. Doska va kompyuter urtasidagi aloka ikki ёklama bulib, kul ёki doskaning ruchkasi (stilusi) xuddi sichkoncha kabi ishlaydi.
Modem (“modulyaцiya”, “demodulyaцiya” suzlaridan olingan) - uzluksiz signallarni rakamli ma’lumot (modulyaцiya)larga va rakamli
ma’lumotlarni эsa uzluksiz signal (demodulyaцiya) lariga aylantirib
beradigan kurilma. Kompyuter telefon tarmogi orkali axborot almashish maksadida ishlatilaёtganda tarmokdan uzatilaёtgan signallarni kabul qilish va ularni rakamli axborotlarga aylantirish imkonini beradigan kurilmaning mavjud bo’lishi takozo эtiladi. Modemning vazifasi kompyuter uzatilgan signalni telefon tarmogining ish chastotasi diapozoniga mos chastotali эlektr signaliga aylantirib berish, shuningdek, kompyuterlararo alokani urnatishdan iborat. Ushbu kurilma o’zining kommunikaцion dasturlariga эga. Mazkur dasturlar uzok masofalarga ma’lumotlarni uzatish va kabul qilish imkonini yaratadi.
Telefon (kad. yunon. “uzok” + “ovoz” - uzokdagi ovoz) - muayyan masofadan turib, ovozni uzatish va kabul qilib olishga muljallangan apparat. Zamonaviy telefonlar эlektr signallarni bevosita yuborish imkoniyatiga эga.
Internet (angl. “Sh:ete^ - butunjadon kompyuter tarmoklarining birlashgan tizimi) - dunёning barcha nuktalaridagi un minglab axborotlarni saklovchi va uzatib beruvchi kompyuter tarmoklarni birlashtiruvchi ulkan butunjadon kompyuterlar tarmogi; uning vazifasi xodlovchilarga istalgan ma’lumotlarni etkazib berishdan iborat. Kup dollarda “Butunadon tarmogi”, “Global tarmok” ёki oddiygina “Tarmok” deb nomlanadi. Internet asosida Butunjadon urgamchak turi (WotM Wide Web - WWW), shuningdek, juda kuplab boshka ma’lumotlarni etkazib beruvchi tizimlar ishlaydi
Эlektronnaya pochta (ingl. “e1eSxoshs tay” tushunchasidan olingan; “email”, “e-mail”) - 1) joylashgan urni, xabar matni ёki fayl (dujjat, fotosurat va d.k.)an kat’iy nazar boshka shaxsga ma’lumotlarni yuborish imkoniyatini beradigan эlektron pochta; 2) kompyuter tarmogi, shuningdek, Internetdan foydalanuvchilar urtasida эlektron xabarlarni almashish va olish borasida kursatiladigan xizmat; texnologiya. Odatda эlektron pochta orkali yuborilgan xabar эlektron xat (maktub) ёki e -mail
(imэyl), pochtaning uzi эsa цuti (эlektron цuti) deb nomlanadi. Mazkur pochta tarkibiy эlementlari, ishlash tamoyillari va xarakterli xususiyatlari (foydalaniqhning oddiyligi, etkazib berishda ma’lumotlarning biroz tutib turilishi, etarli darajadagi ishonchlilik, цolaversa, etkazib berish kafolatining mavjud эmasligi)ga ko’ra amalda oddiy (цogoz orцali yuboriladigan) pochtaning uzi bulib, unda xam pochta, xat (maktub), konvert, цuti, etkazib berish va b. tushunchalar цullaniladi.
Multimedia (ingl. “multi” - kup, “media” - muxit) - bitta raцamli taцdim эtishda matn, ovoz, garfika, foto, videoni birlashtiradigan zamonaviy texnik va dasturiy vositalarni цullash asosida interfaol dasturiy ta’minot boshцaruviga ko’ra sodir buladigan vizual va audioэffektlarning uzaro ta’siri. Uцuv jaraёnida kompyuter dastur (tizim)lari, mustaцil ta’lim uchun turli topshiriцlar ko’rinishdagi kompyuter modellari, uцuv mashgulotlarining turli bosцichlarida xal эtiladigan uцuv-bilish vazifalari, kompyuter uцuv o’yinlari, shuningdek, Internet tarmogidagi ta’limiy veb-saxifalar
kabi multimedia maxsulotlaridan foydalaniladi.
Mikrofon - turli xil ovozli animaцiya (Windows tizimi ёki MSWord matn muxarriri) va taцdimotlarni tayёrlashda цullaniladigan цurilma. Animaцiyalar tuliц ovozli shaklda tayёrlanadi.
Karnay (kolonka) - Windows tizimi ёki MSWord matn muxarririda цullaniladigan ovozli animaцiya va taцdimotlarni namoyish эtishda ovozlarni kompyuterdan foydalanuvchiga эshitishga xizmat цiladigan цurilma. Uning asosiy vazifasi ovoz (musiцa, ovoz va b.)ni цurilma orцali chiцarib va kuchaytirib berishdan iborat.
Vebkamera - kompyuterlararo videotasvirlarni uzatuvchi цurilma. U xalцaro Internet tarmogi xizmatidan foydalaniqhda цullaniladi. Vebkamera ёrdamida dunёning istalgan nuцtasida joylashgan sub’ektni kurish, u bilan muloцot цilish imkoniyatiga эga bulinadi.
Internetda skayp tizimidan foydalangandawebkamera цullaniladi. Bunda videoцUnFiroцlarni, konferensaloцalarni amalgaoshirish mumkin.
CD-ROM (CompactDiskReadOnlyMemory) - faцat uцish
maцsadida foydalaniladigan lazerli цurilma, lazerli (kompakt) disk.
Ushbu disk uzida 650 Mbayt (700 Mbayt) xajmdagi ma’lumotni sigdiradi, uni ishlatish цulayB ma’lumotlarni almashishda tezkorlik ta’minlanadi. Lazerli (kompakt) diskning CD-ROM (uцish uchun) va CD- Writer (ёzuvchi; ma’lumot va dasturlarni ёzish uchun) ko’rinishlari mavjud.
Ma’lumotlar ombori (bazasi) - birgalikda цullaniladigan uzaro mantiцiy boglangan ma’lumotlar tuplami; bir marta belgilanib,
U U /“ 1 s» /* u
keyin kuplab foydalnuvchilar tomonidan bir vaцtning uzida foydalaniladigan ma’lumotlarni saцlovchi yagona ombor.
Vebinar texnologiyalar va ularni ta’lim jaraёnida цullash. Zamonaviy sharoitda ta’lim tizimida vebinar texnologiyalar
tobora keng цullanilmoцda.
Vebinar texnologiyalar (ingl. “webi^r” - web-based seminar) -
web-texnologiyalari va an’anaviy ta’limning uzaro birligi asosida tashkil эtiladigan seminar;
Internet texnologiyalari va maxsus dasturlar цullanilgan
xolda talaba (tinglovchi)lar bilan interfaol
uцuv mashgulotlarini tashkil эtish shakli
G archi “vebinar” tushunchasi shu ma’noni anglatsa-da, biroц, ta’lim amaliёtida keng ma’noda цullanilib, turli onlayn tadbirlar (seminar, konferenцiya, baxs-munozara, uchrashuv, taцdimot, ayrim xolatlarda trening, turli xodisalar buyicha tarmoц translyaцiyalari (kompyuter ёki Internet tarmogida namoyish эtiladigan lavxalar) va ta’lim vositalarini anglatishga xizmat цiladi.
Ushbu texnologiyalarni o’zlashtirish orцali pedagoglar interfaol uцuv mashgulotlarini tashkil эtish imkoniyatiga эga buladi. Talabalar uchun эsa bu texnologiyalar vaцtni va boshцa resurslarni tejash
imkoniyatini yaratadi. Chunki ushbu interfaol ta’lim jaraёni bilan цulay vaцt va цulay joyda taniqhish imkoniyati mavjud. Bu эsa
pedagoglardan vebinar texnologiyalar asosidagi mashgulotlarni samarali tashkil эtish uchun muayyan kunikmalarga эga bo’lish, bir цator shart va цoidalarga rioya эtish talab цilinadi.
Bu turdagi texnologiyalarning yaratilish tarixi 1980-yillardan - birinchi marta matnli xabarlarni almashish tizimi yaratilgan vaцtdan boshlangan. Utgan asrning 90-yillarida yanada takomillashgan muloцot tizimi veb-chat xamda juda цisцa vaцtda xabarlarni almashish tizimlari payo buldi. 90-yillarning oxirlariga kelib, birinchi konferenц- aloцalarni tashkil эtish tizimi ishlab chiцildi. Shundan sung kuplab boshцa muloцot tizimlari, jumladan, Internet tarmogidagi konferenц- aloцalarni amalga oshirish imkoniyati yuzaga keldi.
Tushuncha sifatida “vebinar” 1998 yilda Эrik R.Korb tomonidan цullanilgan va bugungi kunda “InterCall” kompaniyasining savdo belgisi sifatida э’tirof эtiladi
Vebinar mashgulotlarni olib borish uchun pedagoglarning oldiga veb-kamera urnatilib, u tomonidan tashkil эtilgan mashgulot tarmoц orцali namoyish эtiladi. Bu mashgulotni Er sharining istalgan nuцtasida kuriti, Internet tarmogiga ulangan kompyuter vositasida talabalar va pedagog urtasida muloцotni tashkil эtish mumkin. Mashgulot ishtirokchilari urtasidagi aloцa Veb-ilova xizmati orцali ta’minlanadi.
Vebinarga ulaniqhi uchun ishtirokchi (talaba, tinglovchi) uz manzilini sayt manzilidagi brauzer цatoriga kiritishi zarur. Talabalar pedagogni tinglagan xolda unga savollarni ogzaki xamda ёzma tarzida berishlari mumkin. Pedagog uz kompyuterida uцuv materiallari (matnli xujjatlar, taцdimot slaydlari va b.)ni namoyish эtish, virtual doskaga ёzish, chizish imkoniyatiga эga. U ishtirokchilarning barchasini kurib turadi va istalgan talaba, tinglovchiga ёki ularning barchasiga bir vaцtning uzida э’tiborni цarata oladi. Boshцacha aytganda mashgulot utaёtgan virtual auditoriya tula ravishda pedagogga ko’rinib turadi.
Odatda vebinar mashgulotlar turli shakllarda tashkil эtiladi. Jumladan (33-rasm):
Ta’lim shaklining tanlaniqhi pedagog tomonidan цuyilgan maцsadan kelib chiцib belgilanadi.
|
| |
