|
“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
Pdf ko'rish
|
| bet | 265/352 | | Sana | 23.01.2024 | | Hajmi | 44,19 Mb. | | #143802 |
Bog'liq 46-44-PB
“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
UZBEKISTAN” JURNALI
VOLUME 1, ISSUE 7, 2023. OCTOBER
ResearchBib Impact Factor: 8.654/2023 ISSN 2992-8869
299
O‘ZBEKISTON SHAROITIDA SOYA YETISHTIRISHNING XALQ
XO‘JALIGIDAGI AHAMIYATI
UrDU “Biologiya” kafedrasi dotsenti
(PhD) Raximova Xolisxon Maqsudovna
209-biologiya guruh talabasi
Qurbonboyeva Sarvinoz Mansur qizi
Annotatsiya: Ushbu maqolada Soya o‘simligini kelib chiqishi, dunyo
bo‘ylab tarqalishi va o‘zbekiston sharoitida soya yetishtirishning xalq xo‘jaligidagi
ahamiyati haqida ma`lumotlar keltirilgan.
Kalit so‘zlar: Glycine max, soya, urug`, oqsil, yog', tuproq, azot, harorat.
Glycine max oldin Shimoliy Xitoyda taxminan miloddan avvalgi
1100 yilda madaniylashtirilgan va keyinchalik boshqa shu davlatlarga yaqin Osiyo
mamlakatlariga tarqalgan. Bu o‘simlik Shimoliy Amerikada odatda soya nomi
bilan
tanilgan
bo‘lib,
Soya
urug`ida
oqsil
va
yog'lar
ko‘p
bo‘lganligi sababli, ular ko‘plab Osiyoliklarning ovqat ratsionida to‘yimli asosiy
mahsulotga aylandi. Soya o‘simligi dastlab dunyoning G`arbiy qismida soya
sousi bilan mashxur bo‘ldi va kerakli oziq-ovqat mahsulotiga aylandi. Bu o‘simlik
1765 yilda birinchi marta Shimoliy Amerika maydonlariga ekla boshlandi.
Keyingi 155 yil ichida ular deyarli faqat em-xashak ekini sifatida
etishtirildi [2].
Inson o‘z hayot faoliyati davomida tashqi muhit bilan uzluksiz ravishda
chambarchas bog‘langan bo‘ladi bu holatda aslida inson to‘z ehtiyojini qondirish
uchun harakat qiladi Davitaya F. F. 1958.185 s., Gusev N. A., 1971.- S. 23-36.,
Juchenko A. A. 1986.- S. 5-17.Inson hayotidagi asosiy qismni tabiiy –iqlim omillari
bilan bog‘liqligidir. Tabiiy -iqlim omillari tuproq, suv, harorat va namlikni
boshqarish imkoniga egadir. Xorazm viloyati tuproqlarining sho‘rlanishi albatta
tabiiy iqlim omillariga to‘g‘ridan to‘g‘ri bog‘liqdir. Yer osti va yer usti suvlarining
o‘zgaruvchan xususiyatlari tuproqlarning sho‘rlanishga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta'sir
qiladi, ammo bunda inson omili katta rol o‘ynaydi.
Sattorov J.S. (1995) ning ma'lumotlariga qarab, antropogen sharoitda tuproq
hosildorligi, tuproq unumdorligi, tuproqni muhofaza qilish va undan foydalanish
muammolari o‘tgan asrdan boshlab ongli ravishda kishilarni bezovta qilib kelgan.
|
| |
