|
“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
Pdf ko'rish
|
| bet | 267/352 | | Sana | 23.01.2024 | | Hajmi | 44,19 Mb. | | #143802 |
Bog'liq 46-44-PB
“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
UZBEKISTAN” JURNALI
VOLUME 1, ISSUE 7, 2023. OCTOBER
ResearchBib Impact Factor: 8.654/2023 ISSN 2992-8869
301
aminokislatalarning barchasini mavjudligi alohida ahamiyatga ega bo‘lib, soya
donining ovqatlilik ahamiyatini yanada oshiradi,
Soyaning lizin, metionin, arginin, leysin va boshqa eng zarur
aminokislotalarga boyligi bo‘yicha qator oziq-ovqat mahsulotlari bilan tenglasha
olishini alohida taʼkidlash zarur.
Hozirgi kunga kelib oziq-ovqat maxsulotlari va chorva uchun yem ishlab
chiqarishning jadallashishi soya doni yetishtirishni ko‘paytirishni taqozo etmoqda.
Soya tarkibida to‘la qimmatli nodir oqsil mavjud bo‘lib, u oziqlik qimmati bo‘yicha
hayvon oqsilidan qolishmaydi. Uning tarkibida noyob biologik faol moddalar,
letsitin, xolin, A, V pa E vitaminlari, makro va mikroelementlar va boshqa qimmatli
moddalar mavjud. Soya yetarlicha yuqori sifatga ega, yaʼni oqsil va moyga boy
bo‘lsa-da, bugungi kunda O‘zbekistonda qishloq xo‘jaligiga keng tadbiq etilmagan.
Uning turli navlarida 57% gacha parhez oqsil, yengil hazm bo‘luvchi to‘yinmagan
moy va 30% gacha uglevodlari (asosan mono- va disaxaridlar) mavjud, ularda
biologik faol moddalar va vitaminlar: A, B1, V2, V3, V6, YE, S, D, Q RR va
boshqalar, shuningdek Mp, Mo, Mg, V, G‘e kabi mikroelementlar mavjud. Ularning
barchasi kundalik xayotimiz va chorva ratsioni uchun juda muhimdir. Soya
tarkibida laktoza va xolesterin uchramaydi. Shuni alohida taʼkidlash joizki,
kalloriyasi va asosiy oziqlik va biologik faol moddalar tarkibi bo‘yicha ushbu
mahsulot muqobil balanslangandir.
Inson iste‘mol qiladigan oziq-ovqat mahsulotlarida oqsilning yetarli bo‘lishi
muhim rol o‘ynaydi. Olimlarning ma‘lumotlariga ko‘ra, inson bir sutkada iste‘mol
qiladigan ovqat mahsulotlari kaloriyasining 12 foizini yoki 90-100 grammini oqsil
tashkil etishi kerak. Rivojlangan mamlakatlarda bu ko‘rsatkich 90-95 grammga,
endigina taraqqiy etib kelayotgan mamlakatlarda esa 20-25 grammga to‘g‘ri keladi.
Ayniqsa, o‘simlik oqsiliga bo‘lgan talab juda katta, yer yuzi bo‘yicha o‘simlik oqsili
ishlab chiqarish talabga nisbatan 4 marta kamdir. O‘simliklar qishloq xo‘jaligining
ajralmas bir qismi bо`lib, xalq xо`jaligida alohida ahamiyat kasb etadi.
O‘simliklardan insonlar uchun zarur oziq-ovqat mahsulotlari olinadi. Bu
ko‘rsatkich orqali mamlakat aholisining farovonligi haqida fikr yuritish mumkin.
Bundan tashqari o‘simliklar sanoat uchun xomashyo manbai hisoblanadi.
O‘simliklar, hayvonlar va parrandalar chiqindilari mahalliy о`g`it sifatida yer
unumdorligini oshirishda beqiyos o‘rin to‘tadi. Shu boisdan bu organizmlarni asosiy
vazifasi seleksiya mahsulotlarini ko‘paytirish evaziga xalqning oziq-ovqat, sanoatni
|
| |
