S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev

Download 10,28 Mb. Pdf ko'rish
bet	100/183
Sana	25.01.2024
Hajmi	10,28 Mb.
	#145814

1 ... 96 97 98 99 100 101 102 103 ... 183

Bog'liq
Axborot xavfsizligi

9.3. Axborotni himoyalashda dasturiy ilovalarning qoilanilishi

Nazorat savollari:
1. Operatsion tizimni himoyalash qismtizimining asosiy funk-
siyalarini ahamiyati nimada?
2. Operatsion tizimda identifikatsiya, autentifikatsiya, avtori-
zatsiya va foydalanishlami cheklash funksiyalarini tushuntirib be
ring.
3. Operatsion tizimda audit va xavfsizlik siyosatini boshqarish
funksiyalarini yoritib bering.
4. Operatsion tizimda kriptografik funksiyalar va tarmoq funk-
siyalarining ahamiyatini tavsiflab bering.
9.3. Axborotni himoyalashda dasturiy ilovalarning qoilanilishi
Niyati buzuqning kompyuterdan ruxsatsiz foydalanishi nafaqat
ishlanadigan elektron hujjatlaming o ‘qilishi va/yoki modifika-
tsiyalanishi, balki niyati buzuq tomonidan boshqariluvchi dasturiy
zakladkani kiritilishi imkoniyati bilan xavfli. Ushbu dasturiy zaklad-
ka quyidagi harakatlami amalga oshirishga imkon beradi:
- keyinchalik kompyuterda saqlanadigan yoki tahrirlanadigan
elektron hujjatlami o ‘qish va/yoki modifikatsiyalash;
- elektron hujjatlami himoyalashda ishlatiluvchi turli muhim
axborotni tutib olish;
- istilo qilingan kompyuterdan lokal tarmoqning boshqa kom-
pyuterlarini istilo qilishda asos (plasdarm) sifatida foydalanish;
- kompyuterda saqlanadigan axborotni yo‘q qilish yoki zarar
keltiruvchi dasturiy ta’minotni ishga tushirish y o ii bilan kompyu-
temi ishdan chiqarish.
Kompyutemi ruxsatsiz foydalanishdan himoyalash axborotni
himoyalashning asosiy muammolaridan biri hisoblanadi. Shu sabab-
li, aksariyat operatsion tizimlarga va ommabop dasturiy paketlarga
ruxsatsiz foydalanishdan himoyalashning turli qismtizimlari o ‘ma-
tilgan. Masalan, Windows oilasidagi operatsion tizimga kirishda
foydalanuvchilami autentifikatsiyalashni bajarish. Ammo, ruxsatsiz
foydalanishdan jiddiy himoyalanish uchun o'matiladigan vositalar-
ning yetishmasligi shubha tug‘dirmaydi. Shu sababli, himoyalash
ning standart vositalariga qo‘shimcha tarzda foydalanishni chek-
231

lashning maxsus vositalaridan foydalanish zarur. Bunday maxsus
vositalami shartli ravishda quyidagi guruhlarga ajratish mumkin:
- axborotni kriptografik himoyalashning dasturiy vositalari;
- tarmoqni himoyalashning dasturiy vositalari;
- VPN tarmoqni qurishning dasturiy vositalari;
- himoyalanganlikni tahlillovchi dasturiy vositalar;
- antiviruslar.

Download 10,28 Mb.

1 ... 96 97 98 99 100 101 102 103 ... 183

Download 10,28 Mb.

Pdf ko'rish