gina oshadi. Turli xil blokirovka qiluvchilar va imrnunizatorlar ham
ishlatiladi.
Dastur-faglar
(skanerlar) viruslami aniqlashda etalon bilan
taqqoslash usulidan, evristik tahlillashdan va boshqalardan foydala-
nadi. Dastur-faglar operativ xotira va fayllami skanerlash yo‘li bilan
muayyan vimsga xarakterli bo‘lgan niqobni qidiradi. Dastur-faglar
nafaqat vimslar bilan zaharlangan fayllami topadi, balki ulami da-
volaydi ham, ya’ni fayldan dastur-vims badanini olib tashlab, faylni
dastlabki holatiga qaytaradi. Dastur-faglar avval operativ xotirani
skanerlaydi, vimslami aniqlaydi va ulami yo‘qotadi, so‘ngra fayl
lami davolashga kirishadi. Fayllar ichida vimslami katta sonini qidi
rishga va yo‘q qilishga atalgan dastur-faglar, ya’ni polifaglar ham
mavjud.
Dastur-faglar ikkita kategoriyaga bo‘linadi: universal va ixti-
soslashtirilgan skanerlar. Universal skanerlar, skaner ishlashi mo‘l-
jallangan operatsion tizim xiliga bog‘liq bo‘lmagan holda, viruslar-
ning barcha xillarini qidirishga va zararsizlantirishga mo‘ljallangan.
Ixtisoslashtirilgan skanerlar vimslaming chegaralangan sonini yoki
ulaming bir sinfini, masalan, makroviruslami zararsizlantirishga
atalgan. Faqat makroviruslarga mo‘ljallangan ixtisoslashtirilgan ska
nerlar MSWORD va Excel muhitlarida hujjat almashinish tizimini
himoyalashda eng qulay va ishonchli ychim hisoblanadi.
Dastur-faglar skanerlashni "bir zumda" bajamvchi monitoring-
lashning rezident vositalariga va faqat so‘rov bo‘yicha tizimni tek-
shirishni ta’minlovchi rezident bo‘lmagan skanerlarga ham bo‘-
linadi. Monitoringlashning rezident vositalari 'tizimni ishonchliroq
himoyalashni ta’minlaydi, chunki ular vimslar paydo bo‘lishiga
darrov reaksiya ko‘rsatadi, rezident bo‘lmagan skaner esa vimsni
aniqlash qobiliyatiga faqat navbatdagi ishga tushirilishida ega
bo‘ladi.
Dastur-faglaming afzalligi sifatida ulaming universalligini
ko‘rsatish mumkin. Dastur-faglaming kamchiligi sifatida vimslami
qidirish tezligining nisbatan katta emasligini va vimsga qarshi baza-
laming nisbatan katta o‘lchamlarini ko‘rsatish mumkin. Undan tash
qari, yangi vimslaming doim paydo bo‘lishi sababli, dastur-faglar
tezda eskiradi va ular versiyalarining muntazam yangilanishi talab
etiladi.
