Yormalar raqami.
Yormani zararkunandalar bilan zararlanishi
va ularda temir aralashmalar miqdori aniqlanganidan keyin ajratilgan
o ‘rtacha namunaning qismi (1 kg) namunaning qolgan qismiga
qo‘shiladi, yaxshilab aralashtiriladi va tahlil uchun namuna ajratiladi.
Yormaning yirikligi yoki raqamini hamda boshqa aralashmalar
miqdorini aniqlash uchun namunalar olinadi. (g):
po‘sti tozalangan, butun va bo‘lingan no‘xat
100
grchixali mag‘iz, arpali, perlovkali № 1, № 2
va № 3, arpali № 1, tozalashda maydalangan no‘xat50
guruchli, arpali, perlovkali (nedodir)
25
arpa yormasidagi рисЫаг (nedodir)
10
qorakuya miqdorini aniqlash uchun
200
Namunada mineral aralashmalar topiladigan bo‘lsa, unda
qo‘shimcha namuna (400 gr) ajratiladi va ulaming miqdori aniq
lanadi. Har biri 25 gr namunalami bo‘lgich yoki qo‘lda ajratiladi.
Qo'lda namunalami ajratish ayniqsa mannali, makkajo‘xori yoima-
lari va suli yaproqchalari uchun m a’quldir. Yirikli yoki raqami,
uringan mag‘iz va ulami aniqlash uchun ajratilgan namunalar tegishli
standartda belgilangan elaklar to'plamidan o ‘tkazdladi (34-jadval).
Ba’zi
34-jadval
yorma turlari uchun elaklar o ‘lchami
Yorrnaturi
Elak materiali va tesliik razmeri
Grechixa yormasi
Yuqoridagisi
1,6x20
mm
cho'zinchoq
teshikli,
quyidagisi № 08 temir simlik
Yuzasi
tozalangan
no'xat
Diametri 2, 5; 1,5 va 1,0 mm aylana teshikli
Silliqlangan tariq
Diametri 1,5 mm aylana teshikli va № 056 temir simlik
Silliqlangan №
I ,
3,
2, 4, 5
makkajo‘xori
Diametri 4,0; 3,0; 2,5; 2,0; 1,5 mm aylana teshikli
Sholi
Temir simlik, aylana diametri 1,5 mm teshikli
Grechixa yormasini (mag‘izli va o ‘rta shakldagi) tekis satxga
qo‘lda, silkitmasdan elakdagi uzunlik bo‘ylab yo‘nalishda harakat
qilib elanadi. M ag‘izni elashdagi harakat ko'lam i 10 sm, elash vaqti 3
daqiqa, o‘rta shakldagi esa 1 daqiqa davom etadi. Shuningdek, elash
mexanizmlaridan ham foydalanilsa bo‘ladi.
Makkajo‘xori yormasi laboratoriya elash mexanizmida 10 daqiqa
davomida, har daqiqa 180-200 aylanishda elanadi. Elak teshiklari
yorma bilan tiqilib qolmasligi uchun elakka diametri 1 sm, qalinligi
0,3 sm, og'irligi 0,4 g ga bo'lgan 5 ta rezina xalqacha qo‘yiladi.
Boshqa yormalar laboratoriya elash mexanizmida 3 daqiqa davo
mida, har daqiqada 120 aylanishda elanadi. Qayd etilgan sharoitlarni
inobatga olgan holda yormalami qo‘lda elash ham mumkin.
Aiohida elaklarda qolgan qoldiqlar va quyidagi elakka o ‘tganlar
0,01 aniqlikda texnik torozilarda tortiladi va olingan namuna
og‘irligiga nisbatan 0,1 aniqlikda foizda ifodalanadi. Ikki xil elakda
qolgan va undan o‘tgan miqdorga qarab, yormaning yirikligi va uni u
yoki bu raqamga mansubligi DAST ga binoan aniqlanadi.
Misol. 50 g perlovka yonnasini elashda 3,5 mm diametrli elakdan
o ‘tishi va diametri 3,0 mm elakda qolishi 41,2 g yoki 82,4% ni tashkil
etadi. DASTga binoan bu yorma 1 raqamiga taalluqli, chunki ikki xil
elakdan yormani o'tishi va qolishi har bir elakda kamida 80% bo‘lishi
kerak (35-jadval).
35-jadval
|
