I ll bob. TEXNIK EKINLARM SAQLASH VA QAYTA
ISHLASH
48-ish. Xomashyo sifatidagi qaisd lavlagi ildizmevalariga
qo‘yiladigan talablar
Damning maqsadi: talabalami qayta ishlanadigan qand lavlagi
xom ashyosiga qo‘yiladigan talablar bilan tanishtirish.
Ishlash tartibi: qand lavlagi mevalari standartlariga asoslanib,
fizik holatiga qarab, xom ashyoga qayta ishlov berish sanoati
tomonidan qo‘yiladigan talablar olganiladi.
Lavlagining ildizmevalati bilan
ishlash amaliyotida ulaming
ko‘pincha “ildizlari” deyishadi. Ularga nisbatan talablar “Sanoatda
qayta ishlanadigan qand lavlagi” standartida bayon qilingan.
Ildizlar fizik holatiga k o la, noimal turgorga ega bolishi
(so‘limagan bolishi) kerak. Nuqsonli ildizlar (vazniga ko la) 1%
gacha; kuchli mexanik sbikastlanganlari 12, soliganlari 5% gacha
boladi. Yashil vaznining tarkibi 3% dan oshmasligi kerak. Lavlagi
turkumlarida soligan yoki turgori qayta tiklanmasdan quriganlari
(mo'miyolashganlari), chiriganlari, shishasimon
yemirilib tushadigan
muzlaganlari, shuningdek, terisi qorayganlari boimasligi kerak.
Standartda kolsatilgan me’yorlarga nisbatan ko'proq miqdorda
gullagan, soligan, kuchli mexanik shikastlangan ildizlar aralash-
masiga ega bolgan lavlagi, shuningdek, muzlagan, lekin qoraymagan
lavlagi nokonditsion lavlagi sifatida qabul qilinadi (Boshqirdiston va
Oltoy o‘lkasida muzlagan lavlagi ham
konditsion lavlagi sifatida
qabul qilinadi). Soligan, mexanik shikastlangan va chirigan ildizlar
deb belgilashga asos boladigan belgilar standartda kolsatilgan.
Majburiy tartibda turkumning umumiy ifloslanishi belgilanadi,
unga tuproq, poyalari, barg bandlari, o‘simtalar, begona ollar, yon
ildizlari va
1
sm
dan kam diametrli ildizchalari, shuningdek, boshqa
organik va mineral aralashmalar kiradi. Lavlagining umumiy
ifloslanishini aniqlash uchun namunalar xo jalikdagi har
10
turkumning (yoki 5) biridan tanlab olinadi.
Lavlagining
umumiy
ifloslanishi
maxsus
tizimlar
bilan
uskunalangan mexanizatsiyalashgan hamda avtomatlashtirilgan labo-
ratoriyalarda aniqlanadi.
Ildizlar sifati keltirilgan texnik kolsatkichlar
bilan bir qatorda
qand tarkibi (digustatsiya) va quruq moddalar vazni kabi muhim
belgilar bo'yicha ham baholanadi. Sharbatdagi quruq moddalaming
(QM) umumiy miqdori refraktometr yoki areometr yordamida,
saxaroza (Sz) - polyarimetrik uslubga ko‘ra aniqlanadi va tafovutga
qarab noqand moddalar (Nq) miqdori topiladi:
QM=Sx+Nq yoki Nq=QM-Sx.
Lavlagi va qand lavlagi ishlab chiqarishning barcha oraliq
mahsulotlari hujayra shirasi sifati iming yaxshi sifatliligi (Yas)
ko‘rsatkichi bilan tavsiflanadi.
Yaxshi sifatli sharbat deganda, unda
tarkibidagi quruq moddalar vazniga tegishli boMgan va foizlarda
ifodalanadigan saxaroza tarkibi tushuniladi:
Cx
