(%) ko‘rsatadi.
2-vazifa. Eruvchan quruq moddalar miqdorini refraktometr
yordamida aniqlash.
Suvda qanchalik ko‘p kimyoviy moddalar erigan b o ‘lsa,
shunchalik ko‘p nur sinishi m a’lum. Masalan,
qand miqdori olinsa,
qanchalik bu modda m o‘l bo‘lsa, shunchalik yorug'lik sinishi k o ‘proq
bo‘ladi. Yorug‘likni sinish ko'rsatkichi refraktometr asbobida
olchanadi. Lekin bu moddalar albatta suvda erigan bo'lishi kerak,
chunki qishloq xo‘jaligi mahsulotlarida
suvda erimaydigan moddalar
ham bo Madi. Shuning uchun refraktometr erimagan moddalar
miqdorini aniqlamaydi.
Meva-sabzavotlaming kimyoviy tarkibida ko‘proq
qand va suvda
eriydigan boshqa quruq moddalar bo'lgani uchun bu soha mutaxas-
sislariga refraktometr bilan ishlash juda qulay hisoblanadi.
Laboratoriya refraktometri tuzilishi quyidagicha (11-rasm);
11- asm. Refraktom etr:
1-asosi; 2-korpus; i-q u yi linzaning
oynasi; 4-yoritgich; S-termometr; 6-
yuqori linza oynasi; 7-limb; 8-twl-
punkt o ’rnatish kaiiti tirqishi; <)-
shkala; 10-okulyar; 11-okui-yami
bunxh ushlagichi; 12-shtepsel; 13-
nol-punktni tuzatish kalitL
13
Shtativga
buralgan yapaloq korpus, tagida juda og‘ir oyoqli
shtativ. Koфusning tepa qismida asosiy ikkita yerida prizmalar turadi.
Prizmaning pastki qismi mustahkam o‘rnatilib,
tepa qismi shamikda
ochilib yopilishi mumkin, ular orasidagi bo'shliq 5-8 daqiqa davomida
quritiladi. Bu bo‘shliqqa quruq moddasi aniqlanadigan suyuqlik
quyiladi.
Qtiritislming birinchi daqiqalarida harorat ko‘tarilib
mahsulotning
namlik miqdori ko‘pligidan xaltachalar yorilib ketmasligi uchun
uskunani yuqori plitasi ozgina ko'tarilib (1,5 sm) turiladi.
Mahsulot
turiga qarab quritish harorati va vaqti quyidagicha bo‘ladi (9-jadval).
Yorug‘lik oyna orqali prizmalardan o ‘tayotganida suyuqlikdagi
qiiruq modda miqdoriga qarab sinadi va okulyarga tushadi.
Laboratoriya refraktometri bilan ishlayotganda avval 20 °S
haroratda ikki tomchi distillangan suv okulyarga quyiladi va uskuna 0
raqamini ko‘rsatsa ishgatayyor hisoblanadi.
9-jadval
