|
Tibbiy viskozimetr yordamida ichki ishqalanish koeffitsiyentini aniqlash
|
| bet | 3/4 | | Sana | 07.09.2022 | | Hajmi | 0.54 Mb. | | #25655 |
Bog'liq SUYUQLIKLARNING ICHKI ISHQALANISHKOEFFITSIYENTINI (QOVUSHOQLIGINI) KAPILLYARVISKOZIMETR VA VK-4 VISKOZIMETRI VOSITASI BILAN ANIQLASH. kafedra protocol -majmua, mexanika, mexanika (2), Gigiyena va sanitariya tekshirishlar texnikasi (S.Esonturdiyev, M.Qarshiboyeva), Bolalar gigenasi, 1-qavat talabalari, 1-Tajriba ishi, 10 Son belgili proeksiyalarda tekislikni topografik sirt bilan kesishuvi, 1-amaliy mashg`ulot, 3-amaliy m, 4-amaliy optik tolada signalni so’nishini hisoblash, 1-mavzu, 5-mavzu, 14 марузаTibbiy viskozimetr yordamida ichki ishqalanish koeffitsiyentini aniqlash.
Tibbiyotda ichki ishqalanish koeffitsiyentini aniqlashda, ko`pincha tibbiy viskozimetrdan foydalaniladi (VK - 4) markali viskozimetrdan.
Bu asbob bilan kam miqdordagi qonning ichki ishqalanish koeffitsiyentini topiladi. Qonning ichki ishqalanish koeffitsiyenti 4 5 mPas orasidadir. Kasal bemorlarda esa 1,7 22,9 mPas gacha o`zgaradi. Ba`zi kasalliklarda - oshsa, ba`zilarida kamayadi.
Masalan, tuberkulez kasalligida kamayadi. Shuning uchun ni aniqlash tibbiyot xodimlari uchun zarurdir. Tibbiy viskozimetri gradirlangan ikki bir xil naychalardan – 2 iborat bo`lib, taxtacha – 1 ga parallel qilib o`rnatilgan.
Har bir naycha uch , , s kapillyar naychalardan iborat bo`lib, bir-birlariga birlashtirilgan (ulangan bo`lib, bir butundir). Har bir naychada odam 10 gacha bo`lgan bo`limlar mavjud va ularning har qaysisi yana 10 qismga bo`lingandir.
Rasm – 5
Bu naychalarning rezin nay bilan kran uzib - ochuvchi murvat o`rnatilgan. Bu kranni tutib turish uchun prujinali qisqich 3 ham mavjud. Rasm - 5 dagi shishadan yasalgan troynik (uchlik) bo`lib, uning ikki uchi kapillyar naychalarga, uchinchi uchi esa 7 – rezin naychaga
-12-
sekundomerni to`xtamaziz. Bu holda sekundomer va belgilar orasidagi suyuqlik hajmiga teng bo`lgan, suyuqlik oqib chiqishidagi vaqt ni ko`rsatadi. Xuddi shuningdek tekshiriladigan suyuqlikning shunday hajmdagi miqdorining chiqishidagi vaqtni ni sekundomer bilan o`lchab olamiz. (6) formula vositasi bilan ni topish uchun, Rx va R0 bosimlar ayirmasini bilish kerak. Viskozimetrdagi suyuqlik balandliklarini bilib, R ni aniqlaymiz.
- suyuqlikning zichligi, - erkin tushish tezlanish, - viskozi-metrdagi suyuqlikning balandligi suyuqlik sathlarining ayirmasi.
Agar etalon va tekshiriladiga suyuqlik miqdorlarining balandliklari sathlari bir xil bo`lsa, u holda
; bundan , bunga asosan, (6) formulani quyidagicha yozish mumkin: (7)
Tekshiriladigan suyuqlik zichligini areometr bilan o`lchash mumkin yoki jadvaldan topamiz. 0 ni ham jadvaldan topib, va larni bilib, (7) formula vositasi bilan ni aniqlaniladi. O`lchamni 5 martaga yetkazib, x ni qiymatini 5 marta topamiz.
(7) formulani differensiyalab
yoki (a)
nisbiy xatoni aniqlashimiz mumkin.
(v)
bunda hx , h0, rx, r0, , lar o`rtacha qiymatlar.
h0, ……, lar – absolyut xatolar (v) formuladan nisbiy xatoni topamiz. hx – ning o`rtacha qiymati hxni bilib,
-11-
Agar jism suqyulik ichida katta tezlik bilan harakat qilsa, jism orqasida suyuqlikda uyurmachalar paydo bo`ladi, bu holatda harakatlanuvchi jismning bir qism energiyasi shu uyurmalar (vixrlar) paydo qilishlikning ichki energiyasiga aylanadi. Agar jism (shisha sharcha) kichik tezlik bilan suyuqlikda harakat etsa, uyurmalar paydo bo`lmasa, qarshilik kuchlari (ishqalanish kuchlari natijasida) hosil bo`ladi. Suyuqlikning jismga tekkan kismi va shu jism sirti orasida paydo bo`ladi.
Stoks usuli bo`yicha agar sharcha yopishqoq (qovushoq) suyuqlikda sekin tezlik bilan harakat kilsa, uyurma paydo bo`lmasa qarshilik kuchi (Stoks kuchi) quyidagicha aniqlanadi.
Ya`ni, Stoks qonuni bo`yicha yopishqoq (qovushoq) suyuqlikda -tezlik bilan harakatlanuvchi sharchaga quyidagicha qarshilik kuchi, - Stoks kuchi ta`sir qiladi.
sharchaning radiusi
tezlik
yopishqoqlik(kovushoklik) koeffitsiyenti
qarshilik (Stoks) kuchi
og`irlik kuchi
Arximed kuchi (itarish kuchi)
Bu kuchlarning ta`sir etish yo`nalishi (rasm-3)da ko`rsatilgan.
Og`irlik kuchi va qarshilik (Stoks) kuchi yuqoriga tomon yo`nalgan. shisha sharchaning massasi
og`irlik kuchi
Arximed kuchi
bu yerda - sharchaning zichligi, - suyuqlikning zichligi
-8-
Agar biz shisha sharchani suyuqlikka tashlasak, sharcha suyuqlikda harakatlanib, tezligi boshda katta bo`ladi, so`ngra bir xil tezlik bilan harakatlanadi. Ma`lum vaqtdan so`ng Arximed va Stoks kuchlarning yig`indisi og`irlik (R) kuchiga tenglashadi, muvozanat yuzaga keladi.
Arximed kuchi va Stoks kuchlarining yig`indisi og`irlik kuchi ga teng bo`ladi.
(2)
(2) formuladagi miqdorlarni bilib, h - ni aniqlash mumkin. Bu usul juda oddiy, lekin bu meditsinada qo`llanilmaydi, chunki ko`p miqdorda suyuqlik talab etiladi.
Idishga sharcha tashlanadi, tezligi bir xil bo`lgan nuqtadan boshlab t – vaqtda - o`tilgan yo`lni aniqlanadi va formuladan ni topib, (2) formula yordamida h ni aniqlanadi.
|
| |
