|
Sana: " " " " 020-yil Sinf: " " Fan: Kimyo
|
| bet | 9/19 | | Sana | 04.04.2022 | | Hajmi | 140.99 Kb. | | #19279 |
Bog'liq 9-sinf III chorak yangi konspekti 2019-2020 7- sinf III chorak yangi konspekt 2019-2020, Воспал.забол.кишечникаALYUMINIY XOSSALARI
Alyuminiy ancha aktiv metall bo‘lsa-da alyuminiydan tayyorlanganbuyumlar suv bilan reaksiyaga kirishmaydi. Nima uchun?
Fizikaviy xossalari. Alyuminiy-kumushsimon oq rangli yengil metall. Uning zichligi 2698 kg/m3 (2,698 g/cm3). Suyuqlanish harorati 660,5 0C. Elektr tokini va issiqlikni juda yaxshi
o‘tkazadi. Bolg‘alanadi. Alyuminiydan ingichka sim yoki qalinligi 0,01 mm bo‘lgan juda ham yupqa folga (alyuminiy qog‘oz)tayyorlash mumkin. Alyuminiy asosida olingan turli xildagi qotishmalar xalq xo‘jaligida qimmatbaho xomashyodir.Kimyoviy xossalari. Odatdagi haroratda alyuminiy havodao‘zgarmaydi, chunki u havoda tez oksidlanadi va uni yupqa,
mustahkam oksid pardasi suv va boshqa oksidlanish holatidanhimoya qilib turadi:
4Al + 3O2 2Al2O3
Agar oksid pardasi olib tashlansa, alyuminiy suv bilan osonreaksiyaga kirishadi, natijada vodorodni ajratib chiqaradi:2Al + 6hO 2Al(Oh)3 + 3h2
Alyuminiy qizdirilgan holda xlorid va suyultirilgan sulfatkislota bilan oson ta’sirlashib, vodorod ajratib chiqaradi:2Al + 6hCl 2AlCl3 + 3h2
Konsentrlangan nitrat kislota bilan odatdagi haroratda ta’sirlashmaydi. Shuning uchun konsentrlangan nitrat kislota alyuminiy idishlarda saqlanadi. Suyultirilgan nitrat kislota bilan
reaksiyaga quyidagicha kirishadi:
Al + 4hNO3 = Al(NO3)3 + NO + 2h2O.
8Al + 30hNO3 = 8Al(NO3)3 + 3Nh4NO3 + 9h2O.
Alyuminiy ishqorlarning suvli eritmalari bilan oson ta’sirlashib, vodorod ajratib chiqaradi:
2Al + 2NaOh + 6h2O 2Na[Al(Oh)4] + 3h2
Na[Al(Oh)4] — natriy tetragidroksoalyuminat.Alyuminiy qizdirilganda galogenlar, fosfor, oltingugurt, azot,uglerod bilan reaksiyaga kirishadi:
2Al + N2 2AlN alyuminiy nitrid
Al + P AlP alyuminiy fosfid
2Al + 3S Al2S3 alyuminiy sulfid
4Al + 3C Al4C3 alyuminiy karbid
2Al + 3Cl2 2AlCl3 alyuminiy xlorid
Alyuminiy ko‘pchilik metallarning oksidlari bilan ham ta’sirlashadi. Agar alyuminiy va temir (II, III)-oksidlarni aralashtirib, cho‘g‘lanib turgan sim tekkizilsa, juda shiddatli ekzo
126 IV bob. Metallartermik reaksiya sodir bo‘ladi (15- rasm):
8Al + 3Fe3O4 4Al2O3 + 9Fe + 3 300 kJ
Reaksiya natijasida aralashma 3500°C gacha qizib ketadi. Reaksiya mahsulotlari —
alyuminiy oksid va temir suyuqlangan holdabo‘ladi.
Alyuminiy bilan temir kuyundisiningaralashmasi termit deb ataladi va ba’zi hollarda metallarni payvandlashda ishlatiladi.
• Alyuminotermiya – metall oksidlarinialyuminiy bilan qaytarib, metall olishusuli.
Aluminotermiyani rus olimi N.N.Beketovochgan. Aluminotermiya metallurgiya
sanoatida xrom, marganes, vanadiy, sirkoniy, titan kabi metallarni ularning oksidlaridan olishda ishlatiladi
|
| |
