2.1. Navoiy mashinasozlik zavodi haqida umumiy ma`lumot.
Bugungi kunda “Navoiy Konmetallurgiya kombinati” Davlat korxonasida
65minga yaqin ishchi xizmatchilar mexnat qilmoqda. Ulardan 58% bevosita
sanoat maxsulotlari ishlab chiqarish bilan band. Istiqlol yillarida Kombinat
iqtisodiy salohiyati mustahkoamlandi . Murontov konida ishlab chiqarish
quvvatini oshirish foydali qazilmalar rudasi qazib olishda yuqori samaradorliga
erishish maqsadida qiya nishabli konver ishga tushirildi. Bugungi kunda 3 yarim
ming nafardan ortiq ishchi mehnat qilayotgan kombinatning yetakchi
korxonalardan biri hisoblangan “Navoiy Mashinasozlik Zavodi “ ishlab chiqarish
birlashmasi ham mamlakatimiz sanoatning yetakchilaridan biri desak mubolog’a
emas. So’ngi 2yil ichida korxonada ishlab chiqarish maderanizatsiyalash
yuzasidan keng ko’lamli loyihalar amalga oshirildi.
Korxonada maxalliylashtirish dasturi asosida ish yuritilmoqda, bu dasturda
asosan parmalash , jilvirlash, frizirlash stanoklari va tokirlik ya’ni metal qirqish
dasgohlarini ishlab chiqaryapti. Bunda mahalliy bilimdon kadirlarning xizmati
kata bo’lmoqda.
NMZ ishlab chiqarish birlashmasi maxsuloti NGMK bo’limlarida
O’zbekiston Respublikasi Qazilmalarini qazib olish, kon madalarini qayta ishlash
korxonaning sanoat , kimyoviy agrar sohalarida o’zining ijobiy tomondan
ko’rsatgan. NMZ ishlab chiqarish birlashmasi stanoksozlik ishlab chiqarish
maxsuloti Rossiya va boshqa mxrij mamlakatlarda sotilmoqda .zavodda metal
quyishdan boshlab tayyor texnalogik linyalarni yig’ishgacha bo’lgan jihozlarni
tayyorlash tog’ri sikli amalga oshirish uchun mashinasozlik va taminlash xizmati
texnalogik toplamiga ega.
Quymachilik ishlab chiqarishi (modellsh, qoliplash ,quyish termik ishlov
berish) Stanoksozlik ishlab chiqarishi (stanoklarni tayyorlash
moderenizatsiyalash va tamirlash va ularga servis xizmatini ko’rsatish).
Avtotamirlash ishlab chiqarishi (Belazlarni yamz dvigatellarni kon shaxta
texnikasini burg’illash qurilmalarini buldozirlani toliq tamirlash). Mexanik yig’ish
sexi (tokirlik, frezalash, yo’nib kengaytirish, sillig’lash tish qirqish stanoklari).
Temirchilik tayyorlov sexi (shtamplash ,erkin bolg’alsh, kesish, taxtli
shtamplash, bo’kish)
Asbobsozlik sexi (shtmplar ,moslamalar, pres qoliblar ,quyma qoliblar, kesish
qoliblar, temik ishlov berish).
Qozon payvandlash sexi (qazilmalarni qazib olish va madanlarni qayta
ishlash korxonalar uchun texnalagik jihozlarni turli dematrdagi sig’imlarni
nostandart jihozlarni va metal konstruksiyalarni ekskavator kovishlarni
taminlash)
Elektr tamirlash sexi ( ozgaruvchan va doimiy tok dvigitillarni quvvati 2000
kvgacha yuqori voltli dvigatellarni tamirlash rottor va yakrlarni muvozanatlash
turlari 3000 dan ortiq bo’lgan rizinatexnik buyumlar ).
”NMZ”Mehnat muhofazasi ish jaraYonida insonning mehnat qobiliyatini,
sog‘ligi va xavfsizligini ta’minlash uchun Yo‘naltirilgan qonunlar majmuasi,
sotsial-iqtisodiy, tashkiliy, texnik, gigienik, profilaktik tadbirlarni o‘z ichiga
qamrab olgan. «Mehnat muhofazasi» ijtimoiy-huquqiy masalalarni o‘z ichiga
olgan muhandislik fani bo‘lib, klassik fanlar bo‘lmish fizika, kimyo va
matematika bilan birga amaliy mehnat gigienasi, ishlab chiqarish sanitariyasi,
mehnat psixologiyasi, umumiy muhandislik, Yong‘in texnikasi, ergonomika,
sanoat estetikasi va boshqa fanlar bilan hamohangdir.
Mehnat muhofazasi ish jaraYonida insonning mehnat qobiliyatini, sog‘ligi va
xavfsizligini ta’minlash uchun Yo‘naltirilgan qonunlar majmuasi, sotsial-
iqtisodiy, tashkiliy, texnik, gigienik, profilaktik tadbirlarni o‘z ichiga qamrab
olgan. «Mehnat muhofazasi» ijtimoiy-huquqiy masalalarni o‘z ichiga olgan
muhandislik fani bo‘lib, klassik fanlar bo‘lmish fizika, kimYo va matematika bilan
birga amaliy mehnat gigienasi, ishlab chiqarish sanitariyasi, mehnat psixologiyasi,
umumiy muhandislik, Yong‘in texnikasi, ergonomika, sanoat estetikasi va boshqa
fanlar bilan hamohangdir.
"Navoiy mashinasozlik zavodi" ishlab chiqarish birlashmasi va Zarafshon
qurilish boshqarmasikiradi, ularning ta'sir zonasi respublikaning to'rtta viloyatini
qamrab olgan. Barcha sanab o'tilganshaharlar kombinat balansida bo'lib, bir-
birlari bilan temir yo'l va avtomobil yo'llari, respublikaning yagona
energotizimiga ulangan elektr uzatish liniyalari bilan bog'langan
bo'lib,markazlashtirilgan issiqlik va suv ta'minotini o'z ichiga oladigan avtonom
tizimlar, ijtimoiyob'ektlarga ega. Kombinat xo'jalik aloqalarini saqlab qoldi va
MDH mamlakatlari va jahonhamjamiyatining ishbilarmon doiralari e'tirofiga
sazovor bo'ldi.
O'zbekiston Respublikasi Hukumatining va shaxsan Prezident
I.A.Karimovning faol
qo'llab-quvvatlashi va g'amho'rligi tufayli kombinat mustaqillik yillarida
nafaqat oltin va uran ishlab chiqarish bo'yicha jahonning yetakchi
kompaniyalarining birinchi o'nligida saqlanib qoldi,balki o'zining sanoat giganti,
betakror davlat korxonasi mavqeini yanada mustahkamladi.Egallab turgan
maydoni, faoliyati ko'lami, davlat uchun daromadligigi darajasi, ishlab
chiqarishquvvatlarining katttaligi, chiqarilayotgan mahsulot assortimentining
kengligi, band bo'lganxodimlar soni, ijtimoiy dasturlarni moliyalashtirish hajmi
bo'yicha kombinat respublikada eng yirik korxona hisoblanib, mintaqaviy
rivojlanish va O'zbekistonning ijtimoiy barqarorligiga kata hissa qo'shib
kelmoqda. Bugungi kunga kelib, NKMKda 65 mingga yaqin ishchi-xizmatchilar
ishlamoqda, ulardan 58% sanoat mahsuloti ishlab chiqarish bilan band.
Kombinat kuchli ishlabchiqarish va ijtimoiy infrastrukturaga ega bo'lib, uning
maydoni yuzlab kvadrat kilometrlarni egallaydi. Bu yerda farovonligi u yoki bu
darajada kombinat bilan bog'liq 250 minggayaqin kishiyashab, mehnat
qilmoqda. Kombinat faoliyati butun Qizilqum mintaqasining, respublikaning
to'rtta viloyati hayotiga ijobiyta'sir etadi. Odamlarga g'amho'rlik - ijtimoiy siyosat
sohasida bizning birinchi navbatdagi vazifamiz. Ishlash va yashash uchun
munosib va qulaysharoitlarni ta'minlamasdan turib,porloq kelajak to'g'risidagi
har qanday gap mazmunsiz bo'lib qoladi. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti
I.A.Karimov va Respublika Hukumati Navoiy kombinatiga,uning barqaror
ishlashini ta'minlash, dolzarb muammolarini yechish, ishlab chiqarish
hajmlarinioshirish, mehnatkashlar va ularning oila a'zolari sog'ligiga, ta'lim va
ma'naviy-ma'rifiymasalalarga katta e'tibor qaratmoqda. Bu jihat kombinatning
ijtimoiy siyosat sohasida mehnatkashlar, butun mintaqa oldida mas'uliyatini
oshirmoqda. NKMK nafaqat ijtimoiyan'analarini saqlab qoldi, balki ularni
muvaffaqiyatli rivojlantirmoqda ham. Tibbiy-sanitariyaqismlari, pansionatlar,
dam olish uylari va bazalari, profilaktoriylar, sport komplekslari,maktabgacha
bolalar muassasalari va yozgi sog'lomlashtirish oromgohlarining xo'jalik
ta'minotikombinat hisobidan amalga oshirilmoqda. Ijtimoiy xarakterdagi har
yilgi xarajatlar ekvivalentda80 mln. dollardan oshmoqda, shu jumladan, ijtimoiy
soha ob'ektlari ta'minoti uchun 60 mln.dollar sarflanmoqda. NKMK ning
ijtimoiy infrastrukturasi umumiy maydoni 2,7 mln.m2 daniborat turar joy fondi,
200 ming aholini qamrab olgan oltita tibbiy-sanitariya
muassasalari,o'quvchilarning soni 2,6 mingta bo'lgan o'quv muassasalari, bolalar
va shahardan tashqari sog'lomlashtirish oromgohlari, ikkita profilaktoriy,
"Lazurnoe" dam olish uyi va "Gornyak"pansionati, basseynlar, sportzallar, tennis
kortlari va boshqa inshootlar, 9 ta madaniyat saroyi,shuningdek ijodiy klublar va
badiiy ustaxonalar, shahar parklari, dam olish zonalari va boshqa ob'ektlardan
iborat.Aniq bir maqsadga yo'naltirilgan kadrlar siyosatisiz ishlab chiqarish
hajmlarini va ishlabchiqarish samaradorligini oshirishning imkoniyati yo'q.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturigamuvofiq xodimlardan samarali foydalanish,
kombinatni yuqori malakali mutaxassislar bilanta'minlash kompleks dasturi
amalga oshirilmoqda. NKMKda mehnat bozorining joriy vaperspektiv
talablarining doimiy monitoringi tizimi amal qilmoqda. Xodimlarni oldindan
tayyorlasho'quv-ilmiy-ishlab chiqarish kompleksi shakllantirilgan. Mutaxassislar
va ishchilarnn tayyorlash,qayta tayyorlashning izchil tizimi korxonaning barcha
tarkibiy qismlarini kadrlar bilan ta'minlash imkonini beradi. O'quv markazlarida
yo'l davomida ishchilardan tortib rahbarlargacha – barchatoifadagi
mehnatkashlar tahsil olmoqdalar va malakalarini oshirmoqdalar. Davlatimiz
rahbari ta'kidlagandek, bizning respublikamizda uzluksiz ta'lim tizimi yaratilgan
bo'lib, u yoshlarimizninghayotda o'zining munosib o'rnini topishi uchun xizmat
qiladi. Davr bilan hamnafas bo'lib,modernizasiyalash, konni qayta ishlash ishlab
chiqarishlarini texnik va texnologik yangilashbo'yicha masalalarni hal eta borib,
o'tgan yili kombinatda taxminan 2200 yangi ish o'rinlariyaratildi. Navoiy
kombinati uchun oliy ma'lumotli mutaxassislar respublikamiz oliy o'quv
yurtlarida,alohida, o'ta talab qilingan mutaxassislar esa yaqin va uzoq xorijning
oliy o'quv yurtlaridatayyorlanmoqda. O'rta-maxsus, kasbiy ma'lumotli
mutaxassislar Navoiy, Zarafshon vaUchquduq kollejlarida tayyorlanmoqda. 22
mutaxassislik bo'yicha ikki yarim mingdan ortiqo'quvchilar ta'lim olmoqda.
Barcha kollejlar o'quv jarayonini yuqori darajada olib borish imkonini beruvchi
zamonaviy o'quv-laboratoriya uskunalari, kompyuter va lingafon
sinflari,multimedia apparaturalari, o'quv-ishlab chiqarish ustaxonalari bilan
jihozlangan. Bolalar sportini rivojlantirish, sog'lomlashtirish, sog'lom turmush
tarzi targ'iboti bo'yicha faol isholib borilmoqda. Qariyib 30 ming mehnatkashlar
va ularning oila a'zolari kombinat sporthayotining faol ishtirokchilaridir.
Jismoniy tarbiya- sog'lomlashtirish va ommaviy-sport ishlari 8ta fizkultura-
sport klublarida va 96 ta jismoniy tarbiya jamoalarida olib borilmoqda.
Zamonaviysport komplekslari, suzish basseynlari kombinatimizning har bir
mehnatkashi uchun ochiq..Kombinat sportchilari basketbol, boks, voleybol,
badiiy gimnastika, suzish, og'ir atletika,qilichbozlik, pauerlifting, taekvondo,
motosport, stritbol, futbol, armrestling, parashyut sporti,kurash bo'yicha xalqaro
va respublika miqyosidagi chempionatlarda ishtirok etishmoqda.Kombinat
sportchilari medallari shodasida minglab oltin, kumush va bronza medallar
bezabturibdi. NKMK sportchilari badiiy gimnastika, og'ir atletika, WTF
taekvondo va qilichbozlikbo'yicha Pekinda (2008 y.) o'tkazilgan Olimpiada
uyinlarida ishtirok etish uchun lisenziyalarniqo'lga kiritganlar.Umuman
olganda, olib borilayotgan jismoniy tarbiya-sog'lomlashtirish vaommaviy-sport
ishlari sog'lom turmush tarzini targ'ibot qilish, bolalar sportini rivojlantirish,
o'sibkelayotgan avlodni sog'lomlashtirish, kombinatimizning mehnatkashlari va
ularning oilaa'zolarining barkamol jismoniy rivojlanishiga xizmat qiladi.
NKMK tuzilmasida tibbiymuassasalarning tarmoqlangan tizimli tibbiy-
sanitariya bo'limi (TSB)faoliyat olib boradi. TSB da ambulatoriya-piliklinika
xizmati beshta kattalar, uchta bolalar, uchta stomatologiya poliklinikalarida,
beshta ayollar maslahatxonalarida, umumiy ixtisoslikdagi poliklinikalar
qoshidagi ikkita bolalar va ikkita stomatologiya kabinetlarida ko'rsatilmoqda.
Buyerda kombinat xodimlari, ellik mingga yaqin ularning farzandlari, o'n bir
mingdan ortiqpensionerlarga, yaqin joylashgan aholi punktlarining kombinatda
ishlamaydigan yigirma mingdan ortiq aholisi malakali tibbiy xizmatdan
bahramand bo'lishmoqda.Har yili mehnatkashlar va ularning farzandlarini
sog'lomlashtirish uchun 14 000 dan ortiq yo'llanmalar "Gornyak" pansionati,
"Lazurnaya" dam olish bazasi, "Metallurg" va "Shaxtyor"sanatoriy-
pofilaktoriylari; O'zbekiston va yaqin xorij mamlakatlari sanatoriylariga
ajratilmoqda.Bolalar poliklinikalari va stasionarlari tarmog'i tashkil etilgan.
Ayollar maslahatxonalaridahomilador ayollarni o'z vaqtida hisobga olish va
ularni tug'ruq davriga maksimalsog'lomlashtirish bo'yicha ish tashkil etilgan.
Yozgi davrda "Orlyonok", "Zolotinka","Iskorka", "Gorniy", "Olimpies" kabi
O'zbekistonning namunaviy oromgohlari bo'lgan shahardan tashqariva shahar
oromgohlarida 14 mingdan ziyod bolalar dam olishmoqda. Kombinat
Qizilqummintaqasining madaniy hayotida ham faol ishtirok etmoqda. Xodimlar
qobiliyatlarinirivojlantirishlari uchun NKMK tasarrufida 9 ta madaniyat uylari
va klublar bo'lib, ularda 140 ta badiiy havaskorlik jamoalari, 20 ta amaliy san'at
to'garaklari faoliyat olib borishmoqda, ularda2000 ta bolalar va kattalar
shug'ullanishmoqda. Madaniyatni rivojlantirishning uslubiy markazi"Farxod"
madaniyat saroyi bo'lib, u "Qizilqum san'at g'unchalari" va "Golosa Kizilkumov"
bolalar tanlovlarining o'tkazilishida tashkilotchi rolini bajarib kelmoqda. Bu
tanlovlarkombinatning talantli yoshlarining ijodiy o'sishi uchun tayanch nuqtasi
bo'lib xizmat qilmoqda.Madaniyat uylari solistlari va njodiyjamoalari respublika
va xalqaro tanlovlarning lauretlaribo'lishib, respublikamizning butun jahon
madaniyat doiralarida nufuzining oshishiga o'zhissalarini qo'shishmoqda.
Tasviriy san'at studiyasi va yosh texniklar klubi o'quvchilari yuqorinatijalarga
erishmoqdalar. Bu yerda 280 tadan ortiq bolalar shug'ullanishmoqda. Eng
yaxshiishlar respublikamizda va xorijda o'tkazilgan ko'rgazmalar, tanlovlar va
musobaqalarda birnecha marta taqdirlangan. Kombinat barqaror rivojlanishining
asosiy sharti xalqaro standartlarga mos keluvchi ishlabchiqarish uslublarini
doimiy mukammallashtirish hisoblanadi. Mazkur yo'nalishda NKMK dasifat,
ekologiya va sanoat xavfsizligi menejmentining ISO 9001:2000, ISO 14001:2004,
OHSAS 18001:1999 standartlari talablariga mos kelishi integrallangan tizimi joriy
etilgan vasertifikatlangan; "Qimmatbaho metallar va fosforit mahsulotini ishlab
chiqarish", "Polivinilxloridva polietilendan trubalar ishlab chiqarish",
"Qimmatbaho metallar qotishmalaridan zargarlikbuyumlari yaratish va ishlab
chiqarish" sohalarida.qo'llaniladigan sertifikatlar olingan;menejmentning joriy
etilgan tizimining nazorat auditi o'tkazildi London quymalarda qimmatbaho
metallar bozori assosiasiyasi 1994 yilda O'zbek affinajzavodiga optimal yetkazib
berish maqomini berdi, 2006 yilda esa bu maqom tasdiqlandi.Navoiy
kombinatida ishlab chiqarilayotgan oltin sifatini tasdiqlovchi Tokio tovar
birjasiningsertifikati olindi. Mustaqillik yillarida kombinat faoliyatida mamlakat
ilmiy muassasalarining rolikeskin darajada oshdi. Kombinat uchun ilmiy-
tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlarining katta hajmini
O'zbekistongeotexnologiya ilmiy-tadqiqot va loyihalashtirish institutidan
(O'zGEOTEXLITI") tahsqari, O`zRFA yadro fizikasi instituti,
"Qiziltepageologiya"DGK, O`zR FA mikrobiologiya instituti,"Texnolog" IIChB,
Toshkent davlat texnika universiteti, Toshkent avtomobil yo`llari instituti,O`zR
FA Umumiy va noorganik kimyo instituti, O`zR FA o`g`itlar instituti, Navoiy
davlatkonchilik institutlari bajardilar.Yangi ishlab chiqarishlarni yarata borib,
texnik qayta qurollanish va raqobatbardosh tovarlarchiqarilishini ta'minlab,
bizlar qo'llari bilan cho'lning murakkab sharoitlarida shaharlar, zavodlar,konlar
qurilgan eng bosh qadriyat -Inson, Mehnatkash, Yaratuvchini unutganimiz yo'q.
Biz o'zjamoamiz bilan faxrlanamiz va qayta-qayta takrorlaymiz - mana Qizilqum
yerining eng kata boyligi, Navoiy kombinatining oltin zahirasi. Kombinatning
ijtimoiy siyosati mehnat va yashashsharoitlarini yaxshilashga, mehnatkashlarning
turmush darajasini oshirishga yo'naltirilgan bo'lib,bu uning mintaqaviy
rivojlanish va ijtimoiy barqarorlikka salmoqli hissa qo'shishiga imkonberadi. 1991
yilning 1 oktyabrida O'zbekiston Respublikasi Hukumatining qarori bilan
NKMK Davlatkorxonasi asosida "Qizilqumredmetzoloto" davlat konserti tashkil
etilgan bo'lib, uning tarkibigaqurilish, montaj, sozlash, loyiha va ilmiy-tekshirish
tashkilotlari kirgan.
|