bo‘ladi, xonadan ortiqcha issiqlik namlik chiqib ketadi, shuningdek,
xonada boshqa zararli aralashmalar (chang, gazlar ) miqdori ruxsat etilgan
qiymatgacha kamayadi. Havoning harakatlanish usuliga ko‘ra tabiiy va
mexanik shamollatishlar farqlanadi. Tabiiy
shamollatishda xonaga havo
tabiiy kuchlar — gravitatsion-issiqlik va shamol bosimi ta’sirida kiradi va
chiqib ketadi. Gravitatsiya — sovuq va isigan havoning solishtirma
og‘irliklaridagi natijasiga ko‘ra yuzaga keluvchi bosim.
Binoning shamolga ro‘para tomonidan ta’sir qilganda yuqori ortiqcha
bosim, shamolga teskari tomondan ta’sir qilganda esa havoning past
bosimi (siyraklanish) yuzaga keladi. Ortiqcha bosim (Pa)
ushbu
formuladan aniqlanadi:
P=a(6.1)
Bu erda: a — aerodinamik koeffitsient, u binoning tashqi to‘sig‘i
Yonidagi ortiqcha bosim siyraklanishi to‘liq shamol bosimining qancha
qismini tashkil etishini ko‘rsatadi,
Form. — shamolning to‘liq dinamik bosimi, u binoning shakliga bog‘liq
bo‘lib, tajriba yuli bilan aniqlanadi va bildirgich adabiYotidan keltiriladi, ro
—
havoning zichligi, V
sh2
— shamolning tezligi.
Havo girdobsimon (katta tezlikda) harakatlanganda bosimlarning
taqsimlanishi binoning katta-kichikliligiga bog‘liq bo‘lmaydi. Bu hol har
qanday shakldagi bino uchun aerodinamik koeffitsientlarni asl binoga
o‘xshatib geometrik usulda yasalgan namunada (modelda) aniqlashga
imkon beradi. Agar birgina xonaning ochiq
teshiklari yaqinida har xil
bosimlar yuzaga kelsa, u holda shamol ta’sirida xonada havo almashinuvi
(gaz almashinuvi) yuz beradi.
Havoning filtrlanishi deganda, asosan, deraza va eshiklardagi tirqishlar
orqali tashqaridan havo kirishi natijasida tartibsiz
ravishda tabiiy havo
almashinuvi tushuniladi. U har xil haroratlarda havoning zichligi turlicha
bo‘lishi tufayli yuz beradi. SHamol bo‘lganda filtrlanish kuchayadi.
SHamol bosimidan va shaxtalar orqali bo‘ladigan tortish kuchidan
foydalanish uchun shaxtalarga deflektorlar deb ataladigan maxsus shaklli
o‘rnatiladi. Deflektorning ishlashi asbobga havo oqimi tegib o‘tganda uning
sirtida siyraklanish hosil qiladigan shamol quvvatidan foydalanishga asoslangan.
SAGI deflektori eng ko‘p tarqalgan. Uning katta-kichikligi patrubokning
diametriga qarab tanlanadi. Deflektorlar ipakchilik
sanoati korxonalarida
qo‘llaniladi (masalan, ular Marg‘ilon pilla tortish kombinatining pilla
tortishssexida shamollatish sistemasi ishining samaradorligini oshirish maqsadida
qo‘shimcha so‘ruvchi tuzilmalar sifatida o‘rnatilgan).
Mexanik usulda shamollatishda havo ventilyatorlar Yordamida kiritiladi va
chiqariladi. SHamollatish sistemalari vazifasiga ko‘rayangi havo kiritadigan va eski
havoni chiqaradigan turlarga ajratiladi.
Ular havoni umumiy tarzda
almashtirishi mumkin. Kiritadigan sistemalar xonaga tashqaridan toza havo
kiritadi, chiqaradigan sistemalar esa ifloslangan havoni xonadan chiqarib
yuboradi. Kiritib - chiqaradigan sistema yuqorida aytilgan ikkala sistemaning
birikmasidan yuqori bo‘lib, bir o‘zi ikki vazifani bajaradi, eski havoni chiqarib
o‘rniga yangi havoni kiritadi.
Agar zararli ajralmalar manbalari tarqoq joylashgan bo‘lib, butun xona Yoki
uning bir qismi (ish mintaqasi) shamollatiladigan bo‘lsa, bunday shamollatish
