• Shamchalarning mahalliy va umumiy ta’siri
  • Shamcha asoslari
  • Shamdorilarning qo’llanilishi va ularning zamonaviy tabobatdagi ahamiyati




    Download 7,28 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet208/436
    Sana01.02.2024
    Hajmi7,28 Mb.
    #149752
    1   ...   204   205   206   207   208   209   210   211   ...   436
    Bog'liq
    farmatsevtik texnologiya

    Shamdorilarning qo’llanilishi va ularning zamonaviy tabobatdagi ahamiyati.
    Rektal shamdorilar to’g’ri ichakning shilimshiq qavatiga mahalliy ta’sir qilishi yoki 
    organizmga umumiy ta’sir ko’rsatganligi uchun, qisman qopqoq vena sistemasi atrofida quyulish 
    bo’lgan, ichishga buyurilgan moddalar so’rilishida qiyinchilik tug’ilganda (masalan, yurak 
    faoliyati), kasal dorivor moddalarni ichganida qayt qilgan hollarda shamdorilarni qo’llash afzal 
    hisoblanadi.
    Shamdorilar mahalliy ta’siri bo’yicha quyidagilarga bo’linadi: dezinfeksiyalovchi 
    (mikrobiologik ta’sirni bartaraf qiluvchi), burishtiruvchi, kuydiruvchi, og’riq qoldiruvchi, 
    qichishga qarshi.
    Biroq ba’zi bir dorivor moddalarni bilvosita (organizmga umumiy ta’siri) ta’sir etishi uchun 
    qin ichiga kiritish usuli afzal. Ayollar jinsiy gormonlari preparatlarining qo’llanilishi bunga yaqqol 
    misoldir, estrogen gormonlarning qin ichiga kiritilishi teri ostiga yuboriladigan dorilarga nisbatan 
    kamroq dozada ta’sir qiladi. Klinik va tajribaviy tadqiqotlarning ko’rsatishicha, parenteral 
    yuborilgan estrogenlar jigar ta’sirida kuchsizlanadi. 
    Tayoqchalar dezinfeksiyalovchi, og’riqni qoldiruvchi, burishtiruvchi va suruvchi ta’sir 
    qiladi.
    Shamchalarning mahalliy va umumiy ta’siri
    Shamchalar asosan ta’sir qiluvchi modda va asosdan iborat kompleksdan tashkil topgan 
    yumshoq dori turi. Shamchalar mahalliy ya’ni yo’g’on ichakni o’ziga ta’sir qiladi yoki umumiy 
    organizmga ta’siri bilan ajraladi. Dori moddasi organizmga ichakda asos erib tarkibida dori 
    moddasi ajralib chiqishi boshlanishidan ta’sir qilishni boshlaydi. Yo’g’on ichak juda qon 
    tomirlarga boy ekanligi avvaldan ma’lum, shuni hisobiga shamchaning umumiy (sistemali) ta’siri 
    yuzaga keladi.
    1
    Shamcha asoslari
    Shamchalar ham ko’pchilik boshqa dori turlari kabi ikki qismdan tashqil topgan: ta’sir 
    etuvchi modda va shamcha asosidan iborat bo’lib, dori moddasi asosda bir xil tarqalgan bo’lishi 
    kerak.
    1
    Allen L., Ansel H. Pharmaceutical Dosage Forms and Drug Dilevery Systems he 10th ed. Philadelphia-Baltimore-
    NY, 2014.(365 р)


    Shamcha asoslari quyidagi talablarga javob berishi kerak:
    1. Xona haroratida qattiq bo’lib, tana haroratida erishi yoki suyulishi.
    2. Shamcha tarkibidagi dori modda bilan yaxshi aralashishi, ular bilan reaksiyaga 
    kirishmasligi.
    3.Shilimshiq qatlam va dorivor moddalararo ta’sirini maksimal ta’minlash uchun eriydi yoki 
    (tana haroratida suyuqlanadi).
    4. Orqa teshik og’zini berkituvchi muskullar qarshiligini yengish uchun shamlar, sharcha va 
    tayoqchalar kiritish chog’ida yetarlicha elastiklik, qattiq holda bo’lishi, boshqacha qilib aytganda, 
    asos yumshoq — surtma ko’rinishidagi bosqichni chetlab o’tib qattiq holatdan birdan suyuq 
    holatga o’tish xususiyatiga ega bo’lishi lozim.
    5. Tarkibidagi yordamchi dori moddalarni qabul qilishi.
    6. Dorivor moddalarning farmakologik ta’sirga egaligi.
    7. Organizmga nisbatan indifferent bo’lishi.
    8. Havo va yorug’lik ta’siriga chidamli va barqaror bo’lishi.
    9. Imkon boricha arzon va oson olinadigan bo’lishi kerak.
    1
    Aytib o’tilgan talablarga javob beruvchi asoslar anchaginadir.Ular o’z xususiyatlariga qarab 
    guruhga bo’linadilar:
    1. Gidrofob asoslar. 
    2. Gidrofil asoslar.
    Dorixona va korxona sharoitida ishlab chiqariladigan shamdorilar uchun ishlatiladigan 
    asoslar ikki guruhga: — lipofil va gidrofil moddalarga bo’linishi mumkin.

    Download 7,28 Mb.
    1   ...   204   205   206   207   208   209   210   211   ...   436




    Download 7,28 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Shamdorilarning qo’llanilishi va ularning zamonaviy tabobatdagi ahamiyati

    Download 7,28 Mb.
    Pdf ko'rish