See discussions, stats, and author profiles for this publication at

154 
təşkil olunduğu atomlar öz yerini dəyişir. Onların elektrik, 
maqnit və optik xassələri də fərqlidir. 
Qeyri
‐
adi elektrik xassələrinə malik olan nanoborucuqlar 
nanoelektronika üçün yaxşı materialdır. Onların kompüterlər
‐
də tətbiqi işçi elementlərin sayını bir neçə tərtib ixtisar 
etməyə imkan verir. 
Nanoborucuğu silindr formasında bükülmüş qrafit 
vərəqinə bənzətmək olar. Birqatlı nanoborucuqların uzunluğu 
100 mikron olub, diametri 2-20 mm arasında dəyişir. 
Nanoborucuqların fizikasından və tətbiq sahələrindən 
danışmazdan əvvəl onların alınma texnologiyası ilə tanış olaq. 
 
Şəkil 5.3 
 Karbon nanoborucuqların görünüşü
 
Nanoborucuğun əmələ gəlməsi üçün qrafit hədəfin 
tərkibinə katalizator rolunu oynayan az miqdarda kobalt və 
nikel daxil edilir. Qrafit hədəfin üzərinə yüksək intensivlikli
lazer şüası düşdükdə o buxarlanır. Arqon seli bu buxarı yüksək 
temperaturlu zonadan soyudulan mis kollektora daşıyır. Qrafit 
buxarı mis kollektorun üzərinə çökərək nanoborucuq əmələ 

155 
gətirir. Bu üsul ilə uzunluğu 100 mikron və diametri l0-20
mm olan borucuqlar əldə etmək olur. 
Nanoborucuqları, həmçinin diametri 5-20 mm və 
aralarındakı məsafə isə 1 mm olan qrafit elektrodlu qövs 
vasitəsilə də sintez etmək mümkündür. Bu məqsədlə həmin 
elektrodlara 20-25V gərginlik tətbiq edilərək helium axınında 
yerləşdirirlər. Müsbət elektroddan karbon atomlan uçaraq 
mənfi elektrodun üzərində nanoborucuq yaradır. Birqat 
nanoborucuqlar almaq üçün müsbət elektrodun mərkəz 
hissəsinə müəyyən miqdarda katalizator rolu oynayan kobalt,
nikel və yaxud dəmir əlavə edilir. Katalizatordan istifadə 
edildikdə çoxqatlı nanoborucuqlar alınır. Qövs üsulu ilə 
diametri l-5mm və uzunluğu 1 mkm olan nanoborucuqlar 
alınır.
Kimyəvi çökdürmə üsulu ilə də nanoborucuqlar almaq 
mümkündür. Bu üsulun mahiyyəti, qaz şəklində olan 
karbohidrogenin yüksək temperaturda parçalanması nəticəsində 
əmələ gələn sərbəst karbon atomlarının tərkibində müxtəlif
katalizatorlar olan altlığın üzərinə çökməsindən ibarətdir. 
Onların diametrində və quruluşundan asılı olaraq metal və 
yarımkeçirici ola bilməsi nanoborucuqların ən maraqlı 
xassələrindən biridir. Sintez nəticəsində alınan qarışıq tipli 
nanoborucuqların üçdə biri metal, üçdə ikisi isə yarımkeçirici 
xassəsinə malik olur. Nanoborucuqların elektron quruluşunu 
öyrənmək üçün skanerləyici tunel mikroskopundan istifadə 
edilir.

156 
Şəkil 5.4 
 Metal nanoborucuqlar 
Metal nanoborucuqların elektrik keçiriciliyi olduqca 
böyükdür. Hesablamalar göstərir ki, onların kvadrat-
santimetrindən milyard amper cərəyan keçə bilər. Mis 
məftillərin hər kvadrat-santimetrində milyon amper cərəyan 
keçdikdə ayrılan Coul istiliyi naqili əridir. Nanoborucuqların 
yüksək keçiriciliyə malik olmasının səbəbi onlarda 
elektronların səpildiyi defektlərin sıxlığının az olmasıdır. 
Nanoborucuqlar həm də böyük istilik keçiriciliyinə malikdir. 

Download 4,11 Mb.