Boshqarish ob’ektlariga misollar.
Keyinchalik turli prinsipli avtomatlashtirilgan boshqarish tizimini bayon
etishda foydalaniladigan ba’zi eng oddiy boshqaruv ob’ektlarini ko’rib chiqamiz.
Ob’ektlar tenglamalariga misollar eng oddiy holatlarga ahamiyasiz
faktorlarni hisobga olmagan holda ko’rib chiqiladi. Ob’ektlar mustahkamligi
haqidagi tushunchalar kerakli tasdiqlarsiz keltiriladi. Eng sodda holatlar uchun
ob’ekt differensial tenglamalarini ko’rib chiqishda aniqlanadi.
Gidravlik rezervuar (idish). Eng oddiy avtomatik rostlashga misol 1.4a –
rasmda keltirilgan. Boshqaruvchi ta’sir U bo’lib, rezervuarga oqib tushayoshan
suvning sarfi Q hisoblanadi. Uni boshqaruvchi kattalik u – rezervuardagi suvning
sathi N, tashqi ta’sir esa oqib Chiqayotgan sarfi G. Kattaliklar Q, H, G orasidagi
quyidagi bog’liqlikni yozishimiz mumkin.
SdH/dt=Q-G (1.3)
Bu erda S rezervuar ko’ndalang kesimi Yuzasi.
20
Tenglama (1.3) ob’ektning matematik ifodasidir. Bundan oson anglash
mumkinki, ko’rib chiqilayotgan ob’ekt neytral, chunki Q=0, G=0 va H=H
0
qisqa
muddatli sarfni oshishi, so’ng nolgacha pasayishi satxi N – ni ko’tarilishiga olib
keladi va yangi holatga o’tishi
, bu esa rasm–1.3 v da ko’rsatilgan
grafikaga mos keladi. Shuningdek Q – ni ko’tarilishi dH/dt – ortishiga olib keladi,
bunda ob’ekt xarakteristikasi monotonli hisoblanadi.
(1.4)
Bu erda
qaysidir holatdagi chiziqli bo’lmagan monotonli
funksiya hisoblanadi.
Tenglama 1.4 ob’ektning matematik ifodasi bo’lib, unda boshqariladigan
kattalikning har bir vektori ikkita koordinataga ta’sir etish hususiyatiga ega.
Sarfni
nazorat qilish qurilmalariga
ta’sir etuvchi vektor
nazorat qilinadigan g yoki nazorat qilinmaydigan f ta’sirga o’tkazib
berishi mumkin.
1.4 – rasm. Boshqarish tiplari.
Boshqariluvchi vektorlar
ob’ektning
holati
sifatida qabul qilish mumkin. Chunki vektor u o’zaro bog’liq bo’lgan ikkita
vektorga ega, hamda ular i vektorning ikkala vektoriga bog’liq. SHu sababli ob’ekt
ko’p bog’lanishlidir.
|
