Avtomatik liniyalarning strukturaviy variantlari Avtomatik sistemalarning ish unumdorligini va mustahkamligini oshirish
uchun avtomatik liniyalarni strukturaviy mukammallashtirish, to’plagichlardan
foydalanib uchastkalarga bo’lish va ishlov berishda parallel potoklarni
qo’shishusullari bilan amalga oshiriladi.
3.7-rasm. Avtomatlashtirilgan liniyalarning strukturaviy variantlari.
123
a) bir potokli qat’iy aloqadagi liniya; b) bir poizisiyali bo’limlarga bo’lingan
liniya; v) ko’p potokli bo’limlarga bo’lingan liniya.
Oddiy strukturaviy variantdagi avtomatik liniyalarda agregatlararo bikr
bog’lanishlar asosida hamma dastgohlar qoidaga asosan bitta umumiy maromda
ishlaydigan transportlovchi tizim yordamida amalga oshiriladi. Bunday umumiylik
bitta umumiy transportlovchi mexanizm evaziga amalga oshiriladi. Bundan
tashqari qadamli, ketma-ket mahsulotni ishchi pozitsiyalararo uzatib beradi.q pozitsiyalar soniga egap bo’lgan bikr boshqaruvchi avtomatik liniyalar ancha
sodda va minimal sarf talab etadi. Lekin shu bilan birgalikda bunday liniyalarning
ish unumdorligi va ishonchliligi ham past bo’ladi,undagi istalgan jihozning
nosozligi butun liniya’ning to’xtalishiga olib keladi.
Har xil strukturaviy variantlardagi liniyalarning ish samaradorligi. Agar hamma dastgohlar ish jarayoniga qarab har xil ishonchlilikka ega bo’lsa,
unda har bir dastgohning ish jarayonida to’xtab qolishlari q marta kamayadi. Bir
biriga bog’lanmagan avtomatik liniyalarda bu hol Yuz bermaydi. Bunda E
tn
=t
ni
q
kelib chiqadi.
Qat’iy aloqadagi avtomatik liniya’ning ish unumdorligi quyidagi formula
bilan topiladi:
(3.19)
bu erda: t
ni
- liniyada joylashtirilgan bitta dastgoh uchun o’rtacha yo’qotish;
t
r
- sikldagi ishlov berish vaqti;
t
x
- sikldagi salt Yurishlar vaqti.
Berilgan avtomatik liniya’ning texnik qo’llanilish vaqti koeffisienti, bikr
boshqaruvli liniyalarda quyidagicha bo’ladi:
(3.20) bu erda B = t
ni
/ T -bitta dastgoh uchun o’rtacha yo’qotish
Qo’llanilish koeffisienti orqali topilgan bikr boshqariladigan liniya ish
unumdorligi.
(3.21)
124
Avtomatik liniyalarning uchustkalarga ajratilishi va ular orasiga
to’plagichlar o’rnatilishi, alohida ishlovchi mexanizmlar va moslamalarning ishdan
chiqqan paytda ishning to’xtab qolishi darajasini ma’lum darajada pasaytiradi.
Shunday qilib, liniya’ni 3 ta uchastkaga bo’lish mumkin.
Misol uchun bitta uchastkadagi dastgohning nosozligi faqatgina o’sha
uchaastkani
ishini
to’xtatadi, qolganlari ishlayveradi. Biroq bunday
konpensasiyalash faqatgina to’plagichlarni umuman to’lmasligi bilan bog’liq
bo’ladi, bu esa faqatgina teoretik usulda mavjud emas. SHuning uchun real mavjud
sharoitlarda
har
bir
uchastka
nafaqat
xususiy
to’xtashlar,
balki
kompensasiyalanmalardan o’zi lishlar orqali ifodalanadi.
Bunda
(3.22)
bu erda w- sikldan tashqari yo’qotishlarning o’sish koeffisienti (w>1).
3.8-rasm. Ko’p bo’limli avtomatlashtirilgan liniyalarning hisobiy sxemasi.
1,2 - uchastkalar raqamibunday hollarda b
q
/n
y
- ishlab chiqaruvchi uchastka
yo’qotishlarini ifodalaydi. Bu esa zagotovkalarni etishmasligidan kelib chiqadi.
Qo’shimcha analitik yo’qotishlar uchastkalar orasida joylashtirilishdagi
yo’qotishlar bilan ifodalashi mumkin
i
. Masalan:
21
= 0,2 katttalik birinchi va
ikkinchi uchastkalar orasidagi to’plagich uchastkani 80% yo’qotishlarini bartaraf
etadi. 20% yo’qotishlar esa birinchi uchastkaga uzatiladi (to’lib qolishi yoki
bo’shab qolishi natijasida). Uchastkalar orasidagi joylashishlar bo’yicha
yo’qotishlar 2 ta faktorga bog’liq bo’ladi (0<
<1), birinchisi to’plagichlar sig’imi
E va i -chi uchastka orasidagi masofaga bog’liqdir. To’plagichlar mavjud
bo’lmagan (E=0) holda uchastkalar orasidagi joylashtirish koeffisienti (
=1) ga
teng bo’ladi. Joylashtirishdagi yo’qotishlar koeffisientlari berilgan i-chi uchastka
bilan tayyor mahsulot uzatib beruvchi uchastka orasidagi masofaga bog’liqdir.
125
21
>
31
>
41
Yo’qotishlar kattaligi koeffisienti w - alohida uchastka yo’qotishlari orqali
quyidagicha ifodalanadi:
W = 1+
21
+
31
+
41
+ ...+
ni.
Kengaytirilgan hisob-kitoblarda w = 1,15
1,25 qilib olish mumkin.
