13
saqlanadi.Sellulozani jo`natish qulay bo`lishi ushun u preslanadi,quritiladi va list
list qilib quritilib qadoqlanadi. Balanslarning ikkinchi qismi yog`och zavodida
maydalovchi mashinalar yordamida maydalanadi. Shundan so`ng tarkibida to`la
bo`lgan bo`tqasimon massa payraxa tutgichdan o`tib
maydalanmagan qismlar
o`sha yerda qoladi. Markazidan qochirma navlariga ajratishda massadan yirik,
maydalanmagan zarralar ajratib olinadi va yog`och massasi maxsus saqlanadigan
hovuzga o`tadi, qog`ozning navi tarkibidagi selluloza va yog`och massasiga
bog`liq bo`ladi. Qog`oz massasini yanada ingichkaroq
tolalarga ajratish uchun
maxsus apparatdan takror o`tkaziladi. Maydalash ba`zan bir sutkadan ortiq davom
etadi, tola qanchalik ingichka bo`lsa ular bir biriga shunchalik yaxshi birikadi,
demak ,qog`ozning navi ham sifati ham yuqori bo`ladi. Massaga turli kimyoviy
moddalar bilan ishlov beriladi, rang uchun kaolin ( oq loy), turli bo`yovchi
moddalar, pishiqroq bo`lsin uchun kanifol yelimi qo`shiladi. Har bir qog`oz navi
o`z tayyorlanish retseptiga egadir. Tayyor qog`oz
massasi quvurlar orqali
aralashtiriladigan hovuzga –o`tadi, massa yana maydalanadi va kerakli moddalar
qo`shiladi hamda u qog`oz qiluvchi mashinaga o`tkaziladi. Bunday mashinani eni
6-8 metr, uzunligi 100-120 m bo`lgan kattagina konveyrdir, ular kuniga 400 t
qog`oz chiqaradi. Juda mayda teshikli oxiri yo`q metal to`r valiklardan daqiqasiga
500 metr tezlikda harakat qiladi. Qog`oz massa metall to`rga uzluksiz tushib u
bilan birga harakatda bo`ladi. To`r ustida apparatlarning butun bir majmui bo`lib,
ular siqilgan havo oqimi yordamida qog`oz massasidagi suvni so`rib oladi. Nam
qog`oz massasi mato ustiga o`tadi. Mato qog`ozni ikki valik orasiga olib kiradi. Bir
qator presslashlardan so`ng qog`oz chizig`i qaynoq qurutuvchi slindrlarga yopishib
o`tadi. Qog`ozni silliqlash uchun u sovuq mis slindrlari va cho`yan
vallar orqali
o`tkazilib polga tushiriladi. Mashinaning bu qismi glezer deyiladi. So`ngra bosqich
qog`ozni o`ramlarga o`rash va iste`molchilarga jo`natishdir.
Insoniyatning eng buyuk kashfiyotlaridan biri-Buyuk ipak yo‗li asrlar davomida
tasavvurga sig‗mas darajada insoniyat tamadduniga keskin burilish yasadi, mislsiz
kashfiyotlarga sababchi bo‗ldi. U nafaqat uzoq manzillar va elatlarni bir-biriga
yaqinlashtirdi, balki turli g‗oya va madaniyatlar o‗chog‗i va chorrahasiga aylandi.
14
Tarix zarvaraqlarida o‗chmas iz qoldirdi. Ushbu savdo yo‗llarida Xitoy chinni va
shoyisi hamda hind ziravorlari qanchalik shuhrat qozongan bo‗lsa, moziyning
yaqin ming yilligiga qadar Samarqand qog‗ozi ham Buyuk ipak yo‗lida eng ko‗p
xarid qilinadigan noyob tovarga aylandi.
Tut navi po‗stlog‗idan turli xildagi Samarqand qog‗ozlari ishlab chiqarilmoqda.
Samarqand qog‗ozi
