171
APARTEID REJIMIGA QARSHI KURASH
A
frikaning janubida irqchilik rejimiga asoslangan
Janubiy Afrika Respublikasi
(JAR) mavjud edi. Bu rejim turli irqdagi kishilar qoʻshilmasdan alohida yasha
shi, aralashmasligi, turmushda va mehnat jarayonida bir-biri bilan eng kam aloqada
boʻlishini taqozo qilardi. Bu qarash oq tanli kishilarning ustunligi haqidagi gʻoyaga
asoslangan edi. Qora tanlilar saylovlarda qatnashish huquqiga ega emasdilar. Hatto
boshlangʻich taʼlim tizimi ham ular uchun alohida, kamroq bilim berishga moʻljallan-
gan edi. Bunday tartiblarga qarshi chiquvchi siyosiy tashkilotlar taʼqib qilinardi.
Aparteid rejimiga faqat huquqsiz qora tanli aholi va bu rejimdan norozi bir gu-
ruh oq tanlilar emas, balki xalqaro jamoatchilik va BMT ham qarshi kurashdi. BMT
aparteid rejimini boykot qilishga qaratilgan qator tadbirlarni amalga oshirdi. Natijada
JAR hukumati demokratik choratadbirlar ko‘rishga majbur boʻldi, barcha siyosiy par-
tiyalardan taqiq olib tashlandi, siyosiy mahbuslar ozod qilindi. 1994yili boʻlib oʻtgan
saylovlardan soʻng JAR tarixidagi birinchi qora tanli yoʻlboshchi –
Nelson Mandela
mamlakat prezidenti boʻldi.
Aparteid rejimining agʻdarilishi bilan Afrikada mustamlakachilik toʻliq yakunlandi.
Genotsid – xalqaro jinoyatlarning bir turi: irqi, millati, dini, etnik tarkibiga koʻra,
aholi guruhlarini yoppasiga yoki qisman jismonan qirib yuborishga qaratilgan
harakat.
Aparteid – irqiy kamsitishning eng ashaddiy koʻrinishi.
ATAMALAR MAZMUNI
1. Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda Misrda siyosiy va iqtisodiy
muhit oʻta beqaror bo‘lishining sabablari nimalardan iborat edi?
2. XX asrning 40-yillarida Liviya podshohligining tuzilishi va uning ke
