Faqat o‘qish uchun mo‘ljallangan xotira (ROM-BIOS yoki CMOS Setup) - inglizcha Read-Only Memory-ROM «faqat o‘qish
uchun xotira» degan ma’noni anglatadi - rus tiliga tarjima qilingan
BIOS dasturini (Basic Input / Output System) saqlaydi. Asosiy kiritish
tizimi -Chiqish. Ushbu dastur kompyuter yoqilganda uning asosiy
tugunlarini sinab ko‘rish va operatsion tizimni yuklashni ta’minlaydi.
BIOS kompyuterning doimiy xotirasida joylashgan va foydalanuv-
chining o‘zboshimchalik harakatlariga kirish imkoni yo‘q. Ushbu
dastursiz hech bir kompyuter o‘z ishini boshlamaydi. Ma’lumotlar
ishlab chiqarish vaqtida ROMga kiritiladi.
Operativ xotiraga kirishni tezlashtirish uchun mikroprotsessor va
operativ xotira o‘rtasida joylashganidek, maxsus ultra yuqori tezlikdagi
kesh xotirasi qo‘llaniladi. Bu juda tez super tezkor oraliq xotira. Kesh
protsessorning ishlamay qolish vaqtini yo‘q qiladi, chunki protses-
sorning kesh bilan almashinuv kursi RAMga qaraganda bir necha
baravar yuqori. 256 KB keshga ega bo‘lish kompyuter ish faoliyatini
20% ga oshirishi mumkin. Kesh xotira hajmi 64 KB dan 512 KB gacha.
U operativ xotiraning eng ko‘p ishlatiladigan bo‘limlarining nusxalarini
saqlaydi.
Pentium Pro mikroprotsessorlari bitta paketdagi kesh xotirani o‘z
ichiga oladi.
Energiyaga bog‘liq bo‘lmagan CMOS - xotira - CMOS RAM
(Qo‘shimcha metall oksidi yarim o‘tkazgichli RAM), doimiy ravishda
batareyasi bilan quvvatlanadi, tizim har safar yoqilganda tekshiriladigan
kompyuter konfiguratsiyasi parametrlarini saqlaydi. Bu yarim doimiy
xotira.
17
Kompyuterning konfiguratsiya parametrlarini o‘zgartirish uchun
BIOS-da kompyuterni sozlash dasturi - SETUP mavjud.
Xotiraning yana bir turi - video xotira, ya’ni monitor ekranida aks
etgan tasvirni saqlash uchun ishlatiladigan xotira. Bu grafik tasvir hosil
qilinadigan maxsus operativ xotiradir. Eng tez-tez, uning qiymati
intervallarni 512kb uchun 4 MB eng yaxshi kompyuterlari uchun
amalga oshirish bilan 16.7 million ranglar. Ushbu xotira odatda video
tekshirgichga kiritiladi.
Video adapter (grafik adapter)
Video adapter (grafik adapter) - kompyuter ekrani (monitor) A.I.
Boshqirdiston bilan daraxt operatsiyalap ataluvchi. Hususiyatlari:
Tushunarsiz odatiy gorizontal va vertikal screendlar nanni
bildiradi. Ruhoniy stalklar: 800x60 yoki 1024x768 mm.
* Kerakli video adapterlar to‘plami bajarish ishlashi funksional
ego bo‘lib tasvir og‘ziga qo‘yish uchun veb video yaratiladi. Odatda
video xotira kattaligi 16 Alexa 512 MB bo‘lsa gaplasha oladi.
* Zamonaviy video adapterlar shu maqsadda o‘z video xotirasiga
ega bo‘lib, tasvir ishlash vazifalarni bajarish mumkin. Odatda video
xotira kattaligi 16 dan 512 MB gacha bo‘lishi mumkin.
Ovoz kartasi (соундбластер) - ovozni qayta ishlash operatsiya-
larini bajaruvchi maxsus plata. Karnay yoki naushniklar soundblaster
chiqishiga ulangan bo‘ladi. Ovozni yozish uchun mikrofonni ulash
imkonini beruvchi ulagich mavjud.
Аsosiy parametr bit chuqurligi, bit sonini belgilash uchun audio
kodlash ishlatiladi. Bugungi kunda afzal varianti 32-bitli ovoz kartasi
hisoblanadi. Quyida kompyuter apparatining samaradorligini belgi-
laydigan omillar keltirilgan:
Kompyuter texnologiyasi - apparatni tanlash bilan bog‘liqligi.
Kompyuter apparatining tarkibi va maqsadi.
Elektron kompyuter (kompyuter) ning ishlashiga qanday omillar
taʼsir qilishi.
Ovoz kartasi (soundblaster) - ovozni operatsiya bajaruvchi maхsus
plata takror ishlash. Karnay yoki naushnik soundblaster chiqishiga
ulangan bo‘ladi. Ovozni ezish uchun mikfonni Ulash imkonini beruvchi
ulagich mavjud.
Asosi parametri bit chuqurligi, bit soninini belgilash uchun audio
kodlash ishlatiladi. Bugungi kunda afzal variantti 32-bitli ovoz kartasi
18
hisoblanadi. Quyida kompyuter apparatining samaradorligini belgilay-
digan omillar keltirilgan:
Kompyuter texnologiyasi-apparatini tanish bilan bog‘liqligi.
Kompyuter apparatining tarkibi va maqsadi.
Elektron kompyuter (kompyuter) ning ishlanishiga qaysi omillar
ta’sir qilishi.
Video monitorlarning maqsadi va turlari.
Kompyuterlar bilan ishlashda qaysi printerlardan foydalanish va
ularning ishlash printsiplari nimaga asoslanadi?
Kompyuter klaviaturasida klavishlarni belgilash.
Axborotlashtirishning asosini axborotni yig‘ish, to‘plash, qayta
ishlash va uzatish uchun elektron hisoblash texnologiyasi (EVT) dan
foydalanish tashkil etadi. Kompyuter-axborotni avtomatik qayta ishlash
uchun mo‘ljallangan texnik vositalar majmuasi bo‘lib, u murakkab
hisoblash tizimidir, uning har bir qismi o‘z funktsional maqsadiga ega.
Shaxsiy kompyuterning umumiy ko‘rinishi.
1. Individual foydalanish uchun mo‘ljallangan shaxsiy kompyu-
terning tuzilishini ko‘rib chiqamiz
Xotiraning yana bir turi - video xotira, ya’ni monitor ekranida aks
etgan tasvirni saqlash uchun ishlatiladigan xotira. Bu grafik tasvir hosil
qilinadigan maxsus operativ xotiradir. Eng tez-tez, uning qiymati
intervallarni 512kb uchun 4 MB eng yaxshi kompyuterlari uchun
amalga oshirish bilan 16.7 million ranglar. Ushbu xotira odatda video
tekshirgichga kiritiladi.
Rasm 1. Shaxsiy kompyuterning umumiy ko rinishi 1. tizim birligi;
2.video monitor; 3.кlaviatura ; 4. sichqoncha ; 5. karnay
19
Dizaynning asosi - bu tizim birligi: kompyuterning barcha
qismlarini elektr quvvati bilan ta’minlaydigan elektr ta’minoti, pro-
sessor, xotira va kengaytirish kartalari bilan jihozlangan tizim kartasi,
shuningdek moslashuvchan va qattiq (qattiq disk) magnit disklarda
ma’lumotlarni yozish va o‘qish uchun qurilmalardir.
