41
ko‘rsatiladi. Rom chipi kompyuter o‘chirilgan bo‘lsa ham, ma’lumotni
uzoq vaqt davomida saqlashga qodir. Romdagi dasturlar «tikilgan» deb
ataladi – ular chip ishlab chiqarish bosqichida qayd etiladi.
Romdagi dasturlar to‘plami asosiy i / u tizimini (BIOS-Basic Input
Output SYSTEM) tashkil qiladi. Ushbu paketning dasturlarining asosiy
maqsadi kompyuterning tarkibi va ish faoliyatini tekshirish va
klaviatura, monitor, qattiq disk va
floppy disk bilan ishlashni
ta’minlashdir. Klaviatura kabi standart qurilmalarning ishlashi BIOS-ga
kiritilgan dasturlarga xizmat qilishi mumkin, ammo bunday vositalar
barcha mumkin bo‘lgan qurilmalar bilan ishlashni ta’minlay olmaydi.
Misol uchun, BIOS ishlab chiqaruvchilari
bizning qattiq va
moslashuvchan disklarimiz parametrlari haqida mutlaqo hech narsa
bilishmaydi, ular o‘zboshimchalik bilan hisoblash tizimining tarkibi
yoki xususiyatlarini bilishmaydi. Boshqa
uskunalar bilan ishlashni
boshlash uchun BIOS-ga kiritilgan dasturlar kerakli parametrlarni
qayerdan topishingiz mumkinligini bilishi kerak. Aniq sabablarga ko‘ra
ular RAM yoki doimiy saqlash qurilmasida saqlanmaydi.
Ayniqsa, buning uchun ANAKARTDA CMOS (complementary
metaloxide
semiconductor)
deb
nomlangan
ishlab
chiqarish
texnologiyasiga ko‘ra, «doimiy bo‘lmagan xotira» chipi mavjud.
Ramdan farqli o‘laroq, uning mazmuni kompyuterni o‘chirish vaqtida
o‘chirilmaydi, lekin romdan tizimga kiritilgan uskunaga muvofiq
ma’lumotlarni kiritish va mustaqil ravishda o‘zgartirish
mumkinligi
bilan ajralib turadi. Ushbu chip doimiy ravishda anakartda joylashgan
kichik batareyadan quvvatlanadi. Ushbu batareyaning zaryadlanishi,
agar kompyuter bir necha yilni o‘z ichiga olmasa ham, chip
ma’lumotlarni yo‘qotmasligi uchun yetarli.
CMOS chipida moslashuvchan va qattiq disklar, protsessor haqida,
boshqa anakart qurilmalari haqida ma’lumot saqlanadi. Kompyuterning
vaqt va taqvimni (hatto yopiq holatda ham)
aniq kuzatishi, shuningdek,
tizim soatlarining o‘qishlari CMOS-da doimiy ravishda saqlanadi (va
o‘zgartiriladi).
Shunday qilib, BIOS-da yozilgan dasturlar kompyuter appara-
tining tarkibi haqidagi ma’lumotlarni CMOS chipidan o‘qiydi,
undan
so‘ng ular qattiq diskka murojaat qilishlari mumkin, agar kerak bo‘lsa,
moslashuvchan bo‘lishi va u yerda qayd etilgan dasturlarni boshqarishni
topshirishlari mumkin.
