Optik drayvlar Optik saqlash qurilmalaridagi ma’lumotlarni yozib olish va o‘qish
lazer nurlari yordamida kontaktsiz amalga oshiriladi. Bu qurilmalarga
asosan CD-ROM, CD-R, CD-RW va DVD (ROM, R va RW) disklari
kiradi.
47
CD-ROM drayvlar. CD-ROM (Compact Disk Read-Only
Memory) qurilmalarida saqlash vositasi shtamplash mashinalari
yordamida in-line ishlab chiqarilgan va faqat o‘qish uchun
mo‘ljallangan optik disk (CD) hisoblanadi.
Kompakt disk diametri 12 sm va qalinligi 1,2 mm bo‘lgan shaffof
polimer disk bo‘lib, uning bir tomonida alyuminiyning aks ettiruvchi
qatlami purkalgan, shaffof lak qatlami bilan shikastlanishdan
himoyalangan. Cho‘kma qalinligi millimetrning o‘n mingdan bir necha
qismini tashkil qiladi.
Diskdagi ma’lumotlar disk o‘qiga yaqin joydan (qattiq disk
yuzasida) chiqadigan spiral yo‘lda joylashgan tushkunlik va
proyektsiyalar ketma-ketligi (ularning darajasi disk yuzasiga to‘g‘ri
keladi) shaklida taqdim etiladi. , Rradius bo‘ylab bir dyuymga faqat bir
necha yuz trek qo‘yilgan). Bunday kompakt diskning sig‘imi 780 MB
ga etadi, bu uning asosida katta tasviriy bazaga ega yordam tizimlari va
o‘quv majmualarini yaratishga imkon beradi. Bitta kompakt disk
axborot sig‘imi bo‘yicha deyarli 500 ta disketaga teng. CD-ROMdan
ma’lumotlarni o‘qish qattiq disklarning tezligidan sezilarli darajada
sekinroq bo‘lsa-da, juda yuqori tezlikda sodir bo‘ladi.
CD-R drayvlar (CD-recordable). Ular oddiy kompakt disklarni
o‘qish bilan bir qatorda maxsus optik CD-R disklarida ma’lumotlarni
bir marta yozib olish imkonini beradi. Bunday disklarning axborot
hajmi 700 MB ni tashkil qiladi.
Bunday disklarga yozib olish ularda organik materialdan
tayyorlangan yorug‘likka sezgir bo‘lgan maxsus qatlam mavjudligi
sababli amalga oshiriladi, bu qizdirilganda qorayadi. Yozib olish
jarayonida lazer nurlari qatlamning tanlangan nuqtalarini qizdiradi, ular
qorong‘ilashadi va yorug‘likni aks ettiruvchi qatlamga o‘tkazishni
to‘xtatadi, chuqurliklarga o‘xshash joylarni hosil qiladi.
48
CD-R disklariga ma’lumot yozish katta hajmdagi ma’lumotlarni
saqlashning arzon va tezkor usuli hisoblanadi.
