HUJJATLARNI NUSXALASH VOSITALARI
Xujjatlarni nusxalash vositalari turli-tumandir, ular nusxa olinayotgan xujjatlarni
tashuvchilar (oddiy noshaffof kog’oz, kalka, shaffof plyonka) va xujjatlarni
ko’chiriladigan tashuvchilar turi bo’yicha farklanadi.
Turli xil nusxa oluvchi texnika vositalari uchun xar xil qog’oz turlari ishlatiladi:
yorug’lik nuri ta’sirida qorayuvchi fotoqog’oz;
diazoqog’oz, yorug’likni sezuvchi kogoz (bu kogoz kuchli yorug’lik
ta’sirida kelgusida qayta bo’yoqlar hosil kilish qobiliyatini yo’kotadi);
termoqog’oz, issiqlik nurlari ta’sirida korayadi;
oddiy kog’oz;
elektrofotokalka yoki plyonka, ularga elektr uchkunli razryadlar
mikroskopik teshiklarni perforirlayli.
Ishlatilayotgan kog’ozlar turiga karab nusxa ko’chirish jarayonlari 5 guruxga
bo’linadi:
fotografik nusxa ko’chirish ( fotografiya );
diazografik nusxa ko’chirish ( diazografiya );
termografik nusxa ko’chirish ( termografiya );
elektrografik nusxa ko’chirish ( elektrografiya );
elektr uchkunli nusxa ko’chirish ( elektronografiya ).
Elektrografik nusxa ko’chirish (kserografiya)
Elektrografik nusxa ko’chirish ( elektrofotografik, kserografik) xozirgi vaqtda
keng tarkalgandir. Jahon nusxa ko’chirish mashinalarining 70 % dan ortig’ini
elektrografik nusxa ko’chirish apparatlari (EGNKA) tashkil etadi, ular bilan jahonda
ko’chirilayotgan nusxalarning
50% dan ko’prog’i tayyorlanmokda, EGNKA ni ko’pincha kserokslar deb atashadi,
bu nom ushbu turdagi nusxa ko’chirishning asoschisi Angliyaning Rank Xerox
firmasiga xurmat tarikasida berilgan.
Elektrografik nusxa ko’chirishning asosiy afzalliklari:
yukori tezkorlik, samaradorlik va nusxa ko’chirishning yuqori sifati;
nusxa ko’chirishda xujjat xajmini o’zgartirish va taxrirlash imkoniyati
borligi;
varaqli va risolali xujjatlardan nusxa olish imkoniyati borligi;
turli xil ingichka chizikli, yarim rangli, bir va ko’p rangli xujjatlardan
nusxalar olish imkoni borligi;
nusxalarni oddiy qog’oz, kalka, plastik plyonka, alyuminiy folgaga va
boshkalarga olish;
apparatlar va ish materiallarining nisbatan arzonligi va xizmat
ko’rsatishning engilligi.
Elektrografik nusxa ko’chirish kuyidagi jarayonlarni o’z ichiga oladi:
svetoekspoziсiya: xujjat oldindan fotoyarimo’tkazgichli qoplama bilan
zaryadlangan baraban yoki plastina sirtiga proekсiyalanadi, bu jarayonda
yarim o’tkazgichli qoplama xujjatning yoritilgan uchastkalaridan
zaryadlarning
oqib
tushishidan
uning
ko’rinmas
elsktrostatik
tasviri
shakllanti
riladi;
tasvirning
tushishi: bo’yaydigan kukun (toner) zaryadlangan
uchastkalarga yopishib qolishi oqibatila ko’rinmas elektrostatik tasvir
ko’rinadigan tasvirga aylanadi;
bosish: bo’yaydigan kukunni barabandan yoki plastinadan qog’ozga yoki
boshka asosga ko’chirish bilan amalga oshadi;
qotirish: bo’yaydigan kukun aсeton bug’larida nusxaga qotiriladi.
Rossiyada ishlab chikarilgan EGNKA namunalari ERA, REM, EFKA, ER. CHet
elning eng yaxshi namunalari: Xergox 5380, Xerox 5520, Ricon FT-4220, Mita DC
1755, konica-112, Sharp SF-7800, Sanon NP-6020 va boshkalar.
Rossiyada ishlab chikzrilgan EGNKA nusxa ko’chirish sifati bo’yicha chet
elnikidan pastdir. Ular uchun asosan nusxadagi matnni tushunish muhim bo’lsa, chet
elniki uchun: nusxalar asl nusxadan yaxshi, rasmlar chiroyli, yaxshi qog’oz
ishlatganda ranglar yorqin chikadi.
EGNKA ni tanlash asosan nusxa ko’chirilishi rejalashtirilayotgan hujjatlarning
turiga va shakliga hamda nusxalar soniga bog’liqdir:
a g a r nusxalar soni N oyiga 1000 donadan kam bo’lsa , eng oddiy kichik
apparatlarni harid kilish mumkin (Xerox 5220, Sanon FC-2, Ricon LR-1,
Sharp Z-30 va boshqalar); bu turdagi EGNKA larda yorug’lik sezuvchi
baraban va toner kartridj tipidagi bitta blokda joylashadi, ularga toner 3—
9 marta qo’yiladi va baraban resursi 8—10 ming nusxaga etadi;
a g a r Nq1000—5000 bo’lsa, o’rtacha samaradorli EGNKAni tanlagan
ma’quldir (Ricon M-50, Xerox 5316, Mita CE-50, Ronica 1112, Sharp Z-
52 va boshqalar); bu guruhdagi EGNKA da, xajm o’zgartirgichlar bor, bir-
biridan ajratilgan toner va baraban esa alohida almashtiriladi;
a g a r N>5000 bo’lsa, yuqori kuvvatli EGNKA tanlanadi, (Xerox 5331,
Konica 7728, Mita DC -1555, Toshiba 1210 va boshqalar). Ularda hajm
o’zgartirgichlar, nusxa saralovchilar, hujjatlarni avtomatik almashtirish va
boshka servis imkoniyatlari mavjud. ko’pchilik EGNKA servis
imkoniyatlari:
ko’p rangli nusxa ko’chirish ham ko’p rangli (3-5 ta rang)b ham bir rangli
nusxalarni olish imkonini beradi (Rank Xerox firmasining o’tkazgan
tadqiqotlari shuni ko’rsatadiki, rangli hujjatlar ma’lumotni 80% ga, qabul
qilish hissiyotini 78% ga oshiradi va uni tushunishni 40% ga yaxshilaydi);
ko’p rangli nusxa ko’chirish ham ko’p rangli (3—5ta rang), Ham bir rangli
nusxaparni olish imkonini beradi (Kap1s Xegox firmasining o’tkazgan
tadqiqotlari shuni ko’rsatadiki, rangli Hujjatlar sh’pumotni 80% ga, qabul
qilish Hissiyotini 78% ga oshiradi va uni tushunishini 40% ga
yaxshilaydi)* ;
tahrirlash nusxa ko’chirish jarayonida nusxa mazmunini asl nusxaga
nisbatan o’zgartirish imkonini beradi;
ikki tomonlama nusxa ko’chirish hujjatning birdaniga ikkala tomonidan
nusxa olish imkonini beradi;
asl nusxa sifatsiz bo’lganda ham nusxa sifatini ta’minlovchi ekspoziсiyani
avtomatik boshkarish;
nusxalar sonini 1 dan 999 gacha dasturlash imkoniyati.
Toshiba 1210 EGNKA sxemasi rasmda ko’rsatilgan. Ko’pchilik zamonaviy
EGNKAlar yana quyidagilarga ega:
nusxa ko’chirish jarayonini taxrirlash va boshkarishni sezilarli
engillashtiradigan displeylar;
hujjatni avtomatik uzatish;
komplekt bo’yicha nusxalarni saralovchi qurilma.
|
