|
Shohidlik effekti
|
| bet | 1/5 | | Sana | 09.10.2024 | | Hajmi | 37,47 Kb. | | #274254 |
Bog'liq labara toriya ishi 2 ilmira
Labaratoriya ishi .
Nazariy topshiriqlar.
1)“Shohidlik effekti” eksperementi
Bu eksperement Djon Darlin va Bib Latana tomonidan 1968-yilda o’tkazilgan.Bu eksperementi o’tkazishga ularda qiziqishni 1964-yilda Kitte Djenovezening o’z joniga qasd qilishi uyg’otdi.Ularbu tadqiqotlarni o’tkazishgandan keyin ijtimoiy psixologiyadagi eng ko’p uchraydigan va ung kuchli effektga duch kelishdi.ulaening taqdiqotlari shundan iborat ediki,odamlar bir o’zlari yoki bir guruh odamlar ichida baxtsiz hodisaga uchragan insolarga yordam berishlarini o’rganishgan.Bunda ular,guvohlar jabrlanuvchilarga yordam berishsa qancha vaqtda yordam berishlarini baholashgan. Ularning tadqiqotlarining birida guvohlar kochada ahvoli og’irlashgan ayolga yordam berishari kerak bo’lgan.Guvohlar ko’chada bir o’zlari bo’lishganda yordam berish holati 70% ni , odamlar ko’p bo’lganda esa 40% ni tashki etgan.
Djon Darlin va Bib Latana 3 ta eksperiment o’tkazishgan.Ularning eksperimentlari yana shuni ko’rsatganki guvohlarning yordam berishi jabrlanuvchilarning qanday yordam so’rashiga ham bog’liq.Misol uchun bir eksperimentda guvohlardan 10 sent pul soralgan. “Yoram bering hamyonimni o’g’irlashdi ” deb yordam so’ralganda yordam berish holati 72%, shunchaki yordam so’ralganda ancha kam chiqqan.Bundan kelib chiqadiki guvohlar jabrlanuvchi va hodisa haqida qancha ko’p ma’lumotga ega bo’lsa yordm berish ehtimoli shuncha ko’payadi.
2)“Milgram” eksperimenti
Bu eksperimentda Milgram oddiy odamlar agar o’zgalarga ziyon yetkazish ularning mehnat majburiyatlariga kirsa, boshqa umuman aybsiz odamlarga qanchalik darajada ziyon yetkaza olishari haqidagi savolga oydinlik kiritmoqchi bo’lgan.
Bu tajriba ishtirokchilariga og'riqning xotiraga ta'sirini o'rganish sifatida taqdim etildi. Tajribada eksperimentator, rol o'ynagan aktyor ishtirok etdi. Ishtirokchilardan biri “talaba” uzun ro‘yxatdagi juft so‘zlarni har bir juftini yodlab olishi, “o‘qituvchi” talabaning xotirasini sinab ko‘rishi va uni jazolashi kerakligi ta’kidlandi. Har bir xató uchun kuchaytirib boriladigan elektr toki urilishi kerak edi. "O'qituvchi" boshqa xonaga kirib, generator qurilmasi oldidagi stolga o'tirdi. Jeneratör quti bo'lib , uning old panelida 15 V dan 450 V gacha bo'lgan 30 ta kalit o'rnatilgan . Tajribachi "o'qituvchi" ga har bir kalit bosilganda, mos keladigan kuchlanishdagi elektr toki talabaning tanasidan o'tishini tushuntirdi. Kalit bo'shatilganda, oqim to'xtaydi. Har bir kalit ustida tegishli kuchlanish yoziladi. "Yengil zarba" , " O'rtacha zarba" , "Kuchli zarba” "Juda kuchli zarba " "Kuchli zarba" Shok" , "O'ta kuchli zarba " , "Xavf - qattiq zarba ". Oxirgi ikkita kalit grafik jihatdan izolyatsiya qilingan va " XXX " deb etiketlangan. Ko'rsatkich paneli yuqori sifatli ishlab chiqarilgan, maqsad haqida yozuvlar Kalitlarni bosish mos keladigan chiroqlarning yonishi, shuningdek, relening jiringlashi va bosilishi bilan birga bo'ldi. Qurilmaeksperimentning haqiqiyligiga shubha qilish uchun asos bermasdan, haqiqiyligi haqida jiddiy taassurot qoldirdi. Ko'rsatmalardan so'ng, tajriba boshlandi va "o'qituvchi" "talaba" ga "talaba" eslashi kerak bo'lgan assotsiativ juft so'zlar ro'yxatini o'qib chiqdi. Keyin "o'qituvchi" juftlikning birinchi so'zini va to'rtta javob variantini o'qib chiqdi. "Talaba" to'g'ri variantni tanlashi va unga mos keladigan, barmoq uchida joylashgan to'rtta tugmadan birini bosishi kerak edi. Talabaning javobi o‘qituvchi oldidagi yorug‘lik taxtasida aks ettirildi. Xato bo'lsa, "o'qituvchi" javob noto'g'ri ekanligini ma'lum qildi, "talaba" qanday kuchlanish zarbasini olishini aytdi, "talaba" ni elektr toki urishi bilan jazolaydigan tugmachani bosdi va keyin to'g'ri javobni xabar qildi. O'qituvchi 15 V dan 450 V gacha bo'lgan bosqichlarda har bir yangi xato bilan kuchlanishni oshirishi kerak edi. 450 V ga yetganda , eksperimentator o'qituvchi dan oxirgi kalitni (450 V ) ishlatishni davom ettirishni talab qildi. Oxirgi kalitni uch marta ishlatgandan so'ng, tajriba to'xtatildi.
|
| |
