bo‘lsa-da, o‘zbek adabiyotida XX asrning 70-80-yillaridan maqola yaratila boshlandi.
Muhokamada ishlatiladigan so‘zlar
Maqola shartlarida talabalardan ko‘pincha mavzuni muhokama qilish so‘raladi, masalan:
Bu holatda aytilgan fikrning afzalliklari va zararlarini baholash talab etilmoqda. Unda quyidagi
so‘zlardan
foydalanish
mumkin:
Yuqoridagi
so‘zlardan
foydalanib
gaplarni
to‘ldirish
mumkin.
Har yili millionlab talabalar chet mamlakatlarda o‘qishni tanlashadi. Buning sezilarli (a)
__________ bo‘lishi mumkin, qaysiki boshqa bir madaniyat bilan tanish bo‘lish imkoniyatidek,
ammo vatanni qo‘msash, yakkalanib qolish kabi muayyan (b) __________ ham qamrab oladi.
Boshqa bir (c) __________ tomoni yashash xarajatlari va u yerdagi narxlarning balandligi
bo‘lishi
mumkin.
Taqriz,
uning tuzilishi va ifoda
materialining xususiyatlari
Taqriz (arab. — ijobiy baho) — adabiy tanqid janri; yangi badiiy, ilmiy yoki ilmiy-ommabop
asar tahlili. Taqrizda
asarning bibliografik tavsifi
, shuningdek, mazmuni, unda ko‘tarilgan
muammolar, asarning g‘oyaviy
badiiy xususiyatlari
, muallif ijodida, adabiyotda tutgan o‘rni
haqida ma’lumot bo‘ladi; asarga baho beriladi, uning asosiy fazilatlari va nuqsonlari qayd
qilinadi. Taqriz asosan keng kitobxonlar ommasi uchun mo‘ljallanadi, ularni
yangi asarlardan
ogoh qiladi
, zarurini tanlab olishga ko‘maklashadi. Ichki тaqriz ham bo‘ladi. Masalan,
nashriyotga kelgan badiiy, tanqidiy va ilmiy-ommabop asar ichki taqrizga beriladi, biroq bu
taqriz
matbuotda
e’lon
qilinmaydi.
Taqriz - sаylаnmа bаyоnning bir turi.
U bаdiiy
, ilmiy, mеtоdik vа bоshqа аsаrlаrgа bеrilgаn
bаhоdir. Taqrizdа аsаr tаnqidiy tаhlil еtilаdi, shu nuqtаi nаzаrdаn bаhоlаnаdi. Аsаrning yutuqlаri
hаm, nuqsоnlаri hаm ko‘rsаtilаdi. Tаqrizchi o‘zining dа’vоlаrini turli dаlillаr
аsоsidа isbоtlаy
bоrаdi
,
аsаrgа
ilmiy
izоhlаr
bеrаdi.
Taqriz yоzish оdоbi хоlislikni, hаqiqаtdаn chеtlаshmаslikni tаlаb еtаdi. Tаqriz qilinаyоtgаn
аsаrning yutuq vа kаmchiliklаri, nаzаriy vааmаliy аhаmiyati hаqqоniy ko‘rsаtilishi lоzim.
Аsаrgа bаhо bеrishdа
muаllifning shахsiyati
, оbro‘si еmаs, bаlki uning (аsаrning) хususiyatlаri,
аhаmiyati ko‘zdа tutilаdi.
Taqriz yozishda quyidagi sxemaga amal qilinadi:
1. Tezis (umumiy holati) va uni ochib berish.
2. Kitob (film, teatr, maqola)ning baholanishi.
Taqrizning boshlang‘ich qismida quyidagi konstruksiyalardan foydalaniladi:
Kitob (film, teatr,
maqola)da hikoya qilinadi.
Kitob (film, teatr, maqola)da muammolar ko‘tariladi.
Taqrizni baholash qismida quyidagi konstruksiyalardan foydalaniladi:
Men … hisoblayman …
Mening fikrimcha…
Mening nazarimda…
…
menga yoqdi.
…
menda katta taassurot uyg‘otdi.
Kitob (film, teatr, maqola) … o‘rgatadi.
