`
214
«Zamonaviy dunyoda innovatsion tadqiqotlar: Nazariya
va amaliyot» nomli ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiya
SUVNING UMUMIY QATTIQLIGINI ANIQLASH
1
Yusupov Isroilxon Ubaydillo o‘g‘li
Talaba
1
2
G‘aybullayev Azizbek Husen o‘g‘li
Talaba
2
3
Mamatisaqova Malika Mavlonjon qizi
Talaba
3
1,2,3
Namangan muxandislik-qurilish insituti
gayipovski@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.7461093
Suvning qattiqligi kalsiy va magniyning 1 litr suvdagi milligramm-ekvivalent
miqdori bilan ifodalanadi. Umumiy qattiqlik
qora erioxrom T ishtirokida,
komplekson III eritmasi bilan kompleksonometrik titrlash orqali aniqlanadi.
Kalsiy va magniyning miqdorini alohida-alohida aniqlash zarurati tug’ilganda,
dastlab, ularning umumiy miqdori aniqlanadi, so’ngra alohida namunada kalsiy
oksalat ko’rinishida cho’kmaga tushiriladi va magniy ionlari titrlanadi.
Analiz vaqtida tekshirilayotgan suvga ammoniy bufer eritmasi qo’shish bilan
uning muhiti pH=10ga etkaziladi. Indikator sifatida qora erixrom T ishlatiladi, u
Сa
2+
va Mg
2+
ionlari bilan to’q-qizil rangli suvda eriydigan kompleksonlar hosil
qiladi va eritma to’q-qizil tusga kiradi. Beqaror
kompleks trilon B bilan
titrlanganda parchalanadi va Сa
2+
va Mg
2+
ionlarining
trilon B bilan beqaror
kompleksi hosil bo’ladi.
Suvning umumiy qattiqligi shu qattikliklar yigʻindisiga teng. Umumiy qagtiklik 1
l suvdagi kalsiy va magniy ionlarining milligrammekvivalentlari yigindisi
(mgekvGʻl) bilan oʻlchanadi. Qattiqligi 1-1.5 mgekv/ litr bo'lgan suv o'ta
yumshoq, 1.5-3 mgekv/l dan kam boʻlgan
suv yumshoq, 3—6 mgekv/l boʻlgan
suv oʻrtacha, 6-10 mgekv/l o'rtacha qattiq, 10 mgekv/l dan ortiq boʻlgan suv esa
juda qattiq suv hisoblanadi. Tabiiy Suvning qattiqligi turlicha. Daryo va koʻl
suvining qattiqligi 0,1—0,2 mgekv/l (tayga va tundra), yer osti suvi,
dengiz va
okean suvining qattiqligi 80— 100 mgekv/l Suvning qattiqligi tufayli bugʻ
qozonlari devorlariga choʻkmalar choʻkadi, kir yuvganda sovun koʻp sarflanadi.
Qattiq suvda sabzavot, goʻsht yaxshi pishmaydi va h.k.
Suvning qattiqligi katta
boʻlsa, siydikda tosh paydo boʻladi. Markaziy suv taʼminotida, asosan, isteʼmol
qilinadigan Suvning qattiqligi 7 mgekv/l gacha boʻlishiga yoʻl qoʻyiladi. Suvning
qattiqligi katta boʻlganda suvni yumshatish usullari qoʻllanadi.
Qattiq suv bug‘ qozonlarida foydalanish uchun yaroqsizdir: qaynatilganda unda
erigan tuzlar qozonlarning devorlarida quyqa qatlamini hosil qiladi va bu qatlam
issiqlikni yaxshi o‘tkazmaydk Bu yoqilg'ining ko‘p sarflanishiga,
qozonlarning
muddatidan ilgari ishdan chiqishiga, ba’zan esa qozonlarning o‘ta
qizib ketishi
