asosida qurilishjarayonlari sintetik va tahliliy hisobini yuritish, tiigallanmagan
qurilish ishlari qiymatini to‘g‘ri aniqlasli. tugallangan ishlarqiymatini aniq
baholash va kalkulyatsiya qilish, ularni hisobot davri darom adlariga
hisoblash tamoyiliga asosan kiritish, o ‘zaro hisob-kitoblami o ‘z vaqtida
amalga oshishini ta’minlash buxgalteriya hisobi oldida turgan eng miihim
vazifalardir.
Qurilish ishlarining xususiyatlari qurilish tashkilotlarida ulaming mulki
hamda bu mulkni tashkil qi lish manbalari hisobi oldiga ham muhim vazifalami
qo‘yadi. Chunonchi, asosiy vositalar hisobi va hisobot tizimi ushbu aktivlar
tarkibidagi narxi qimmat maxsus texnikaturli mexanik vaelektrjihozlar,
yuk tashish mashinalari, maxsus bino va inshootlaming holati
va harakati,
ulaming ish faoliyati, amortizatsiyalanishi va boshqajihatlari to‘g ‘risida
batafsil maiumotlami berishi lozim.
Qurilish ishlarining belgilangan muddatlarda bajarilishi tegishli qurilish
materiallarining qurilish maydonchalariga o ‘z vaqtida kelib tushishiga, ular
bo‘yichatasdiqlangan limitning mavjudligi, butligi va sifatigabevosita
b o g iiq d ir. Bundan tashqari kelib tushayotgan m aterialiar qiym atini
(tannarxini) to‘g‘ri baholash, ular hisobini baholashning u yoki
bu usulda
yuritilishi qurilish ishlarining tannarxiga, ularni bajarishdan olinadigan
daromadlar va to‘ lanadigan sol iqlarga, quriiish tashkilotining sof foydasiga
bevosita ta ’s irk o ‘rsatadi. B ularning barchasi qurilish tashkilotlarida
materiallar hisobi oldiga ular qiymatini to‘g‘ri baholash, materiallar holati
va harakati ustidan usluksiz nazoratni olib borish, ular kirimi va chiqimiga
doir hujjatlami to ‘g ‘ri va o ‘z vaqtida rasmiylashtirish, ushbu boyliklar
ombor va buxgalteriya hisobi registrlarini belgilangan tarti bda yuritishdek
muliim vazifani qo‘yadi.
Qurilish ishlari hajmi va qiymatiga ko‘ra katta miqdorda mablag4 talab
qiladigan faoliyat hisoblanadi. Shu bois ham qurilish ishlarining o‘z vaqtida
va sifatli bajarilishi ularni moliyalashtirilish manbalarining mavjudligiga
bevosita bogiiqdir. Qurilish ishlari, odatda, buyurtmachidan oldindan
olingan to io v
va keyingi to io v lar, Shuningdek pudratchi tashkilotning
o ‘z mablagiari yoki ular tomonidan olingan bank kreditlari evaziga amalga
oshiriladi. Qurilish ishlarini moliyalashtirilishining ushbu xususiyatlari
p u d ratch i ta sh k ilo tla rd a p u l m a b la g ia r in i
m a x su s sc h o tla rd a
akkumulyatsiyaqilishni (to‘plashni), ulardan oqilonafoydalanishni, oldindan
to io v va keyingi to io v summalarini buyurtmachilardan o ‘z vaqtida kelib
tushishini, bank kreditlari va boshqa qarz m ablagiam i olish va qaytarish
muom alalarini usluksiz nazorat qilishni, ularni to ‘g‘ri v a o ‘z vaqtida
rasmiylashtirishni, pul mablagiari. debitorlik va kreditorlik qarzlar hisobini
belgilangan tartiblarga rioya qilgan holda olib borishni taqozo qiladi.
Qurilish ishlari boshqa ishlardan farqli o i
aroqj amoa mehnatiga tayanadi,
ya’ni ularni olib borishda mehnatni tashkil qilishning brigada shakli keng
qoilaniladi. Mos ravishdabajarilgan ish va xizmatlarga haq toiashda ham
mehnatning brigada shakli asos qilib olinadi. Qurilish ishlarining yaxlit brigada
a’zolari tomonidanbajarilishijami hisoblangan ishhaqini, ungaqo‘shimchalami
brigada a’zolari o‘rtasida ulaming mehnatdagi haqiqiy ishtirokiga mos tarzda
to‘g‘ri taqsimlab chiqish va hisobini yuritish vazifasini qo‘yadi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida qurilish tashkilotlari, ulaming ta’sischilari,
investorlari va boshqa ishtirokchilariningpirovard maqsadi b o iib
foyda
olish hisoblanadi. Qurilish tashkilotlari hisobtizimi foyda ko‘rsatkichlarini
milliy pul birligida real aniqlash imkonini berishi va aks ettirishi lozim.
