2-MAVZU. IJTIMOIY- IQTISODIY EHTIYOJLAR
VA UNING QONDIRILIShl
1-§. IJTIMOIY-IQTISODIY EHTIYOJLARNING MAZMUNI VAShAKLLARI
Alohida kishilar yoki
jam iyat a'zolari
ehtiyojlari.
Iste'mol
tovarlari, xizm at
lar, yashash va turm ush
k e c h iris h v o s ita la rig a
bo'lgan ehtiyojlar.
Korxona (firma)lar
ehtiyoji.
Iq tis o d iy r e s u r s la r va
is h la b
c h iq a ris h n in g
b o s h q a s h a rt-s h a ro it-
lariga bo'lgan ehtiyojlar.
Davlat ehtiyojlari.
Iq tis o d iy
re s u rs la rg a ,
is te ’m o l
to v a r la r i
va
x iz m a tla rg a
b o 'lg a n
ehtiyojlar.
Ijtim o iy -iq tis o d iy e h tiy o jla r - bu ja m iy a t a ’z o la rin in g
yashashi va kamol topishi uchun kerakli, hayotiy vositalarga
bo'lgan zaruriyatidir.
Kishilar uchun zarur bo'lgan moddiy va ma’naviy ne’matlarni
ishlab c h iq a rish d a ko rxo n a la r ham da u la rn in g ijtim o iy
ehtiyojlarini qondirishda davlat
ham qatnashishi sababli
jamiyat ehtiyojlari quyidagi shakllarda namoyon bo'ladi:
!6
Ehtiyojlarning o'sib borish qonuni
Tarixiy, milliy an'analar va urf-odatlar.
Jamiyatdagi mavjud ijtim oiy-iqtisodiy tizim.
Mamlakatlarning iqtisodiy taraqqiyot darajasi.
Tabiiy-geografik va iqlim sharoitlari.
Jamiyat ehtiyojlari darajasiga ta'sir ko'rsatuvchi omillar:
Xalqaro aloqa va komm unikatsiya tizimlarining rivojlanish
holati.
A h o li s o n in in g s is h i va u n in g ijtim o iy ta rk ib in in g
o'zgarishi.
H ududiy, m illiy va x a lq a ro iq tis o d iy
m u n o sa b a tla rn in g
rivojlanish darajasi.
Jamiyat ehtiyojlarining miqdoran ortib va sifat jihatdan
takom illashib borishini bildiradi.
Jamiyat ehtiyojlarining barcha tarkibiy qism lariga xos bo'lgan umumiy
xususiyat - ular cheksiz va chegarasizdir.
E h tiyo jla rn in g o 's ib borish q o n u n i ish la b ch iq a ris h
bilan e h tiy o jla r
o 'rta sid a g i uzviy va o 'za ro b o g 'liq lik n i aks ettiradi. Ishlab chiqarish
ehtiyojlarni qondirishga qaratiladi, o'z navbatida
uning rivojlanishi yangi
ehtiyojlam i vujudga keltiradi.
_____________
Ehtiyojlarning o'sib borishini taqozo qiluvchi omillar:
• aholining tabiiy o'sishi - buning natijasida ehtiyojlar
miqdoran ortib boradi;
• fan-texnika taraqqiyoti va reklama. Uning ta'sirida
kishilarda
yangi tovarlarga ehtiyoj paydo bo'lib, u sifat jihatdan
takom illashib boradi.
Jamiyatdagi mavjud hukmron munosabatlar.
Iqtisodiy faollikning siklik ro'y berishi.
Ishlab chiqarishning rivojlanish holati.
Tabiiy ofatlar (zilzila, suv toshqini va h.k.)
Favqulodda holatlar (urushlar, iqtisodiy tizim lar almashishi).
Ehtiyojlarning o'sib borishiga qarshi ta’sir qiluvchi omillar:
Ehtiyojlarga xos bo'lgan muhim xususiyat - turli ehtiyojlarning bir- birini
taqozo qilishidir. Bu birehtiyojning boshqa birehtiyojni keltirib chiqarishini
anglatadi. Masalan, kompyuterlarga paydo bo'lgan ehtiyoj o'z navbatida
uni ishlatishni o 'rg a n ish , xizm a t ko 'rsa tish ,
d a stu r tuzish kabilarga
ehtiyojlarni keltirib chiqaradi.
Download
