11
müəyyən dövr vaxtında daşınılan və ya daşınılacıq yükün miqdarı ilə müəyyən
edilir.
Yük dövriyyəsi
P ton – kilometrlə ölçülür və müəyyən müddət ərzində yükün
yerd
əyişməsi üzrə yerinə yetirilən və ya yerinə yetiriləcək nəqliyyat işinin həcmini
göstərir. Avtonəqliyyat müəssisələrində daşıma həsmi və yük dövriyyəsi qəbul
olunmuş adları üzrə qruplara ayrılır. Daşıma həcmi təyin olunan zaman bu və eyni
yüklər bir neçə dəfə təkrar oluna bilər. Bu ondan irəli gəlir ki, çoxlu sayda yüklər
heç də həmişə istehsal olunan yerdən istehlak olunan yerə daxil olmur. Bu
t
əkrarlılıq təkrarlılıq əmsalı ilə K
t
t
əyin olunur. Təkrarlılıq əmsalı daşıma həcminin
istehsal
olunan v
ə ya istehlak edilən yükün həqiqi miqdarına olan nisbəti başa
düşülür.
Yük dövriyyəsinin və daşıma həcminin qeyribərabərliyi hərəkət tərkibindən
qeyrib
ərabər istifadə etməyə səbəb olur ki, bu da avtonəqliyyat müəssisələrinin
işini xeyli çətinləşdirir. Yük axını dedikdə müəyyən vaxt ərzində müəyyən
istiqam
ətdə daşınılan yükün tonlarla miqdarı başa düşülür.
Daşıma həcmi təyin olunan zaman bu və eyni yüklər bir neçə dəfə təkrar oluna
bil
ər. Bu ondan irəli gəlir ki, çoxlu sayda yüklər heç də həmişə
istehsal olunan
yerd
ən istehlak olunan yerə daxil olmur. Bu təkrarlılıq təkrarlılıq əmsalı ilə K
t
t
əyin
olunur. T
əkrarlılıq əmsalı daşıma həcminin istehsal olunan və ya istehlak edilən
yükün həqiqi miqdarına olan nisbəti başa düşülür. Daşımanın təkrarlılığının
azaldılması vacib xalq təsərrüfatı əhəmiyyətinə malikdir. Yük dövriyyəsinin və
daşıma həcminin mənimsənilmə müddətindən asılı olaraq sutkalıq, aylıq, rüblük və
illik olur. Illik yük dövriyyəsi və daşıma həcmi bir qatda olaraq ayrı – ayrı aylar və
rüblər üzrə qeyribərabər paylanır. Bu qeyribərabərlik avtomobil nəqliyyat
müəssisəsinin xidmət göstördiyi istehsalatın xüsusiyyəti ilə müəyyənləşdirilir. Bu
da f
əsil xarakterli kənd təsərrüfatı yüklərində özünü daha parlaq şəkildə göstərir.
Daşımanın qeyribərabərlik səviyyəsi qeyribərabərlik əmsalı ilə müəyyən
edilir.daşınılan yükün həcminə və yük dövriyyəsinə görə qeyribərabərlilik əmsalları
aşağıdakı kimi təyin edilir
𝜂
𝑞𝑏𝑄
=
𝑄
𝑚𝑎𝑥
𝑄
𝑜𝑟
;
𝜂
𝑞𝑏𝑃
=
𝑃
𝑚𝑎𝑥
𝑃
𝑜𝑟
Burada Q
max
; Q
or
– verimiş müddət ərzində daşınılan yükün maksimum və orta
h
əcmidir,T
P
max
; P
or
-
verilmiş müddət ərzində yerinə yetirilən nəqliyyat işinin
maksimum
v
ə orta həcmidir, Tkm
