10
sayılır. Yüklərin daşınmasının illik planı ANM-nin digər bölmələrinin işinin
planlaşdırılmasında ( əmək və əmək haqqı planı, gəlirlər, yanacağa olan təlabat və s. )
əsas sayılır. Hər bir ANM-ə yuxarı təşkilat yük göndərənlərin siyahısını müəyyən edir.
ANM-n
ə yük göndərənlər tərəfindən sifarişlər gələcək il üçün cari ilin may ayında verilir.
Bu sifarişlərin əsasını istehsal planı, əsas tikinti planı,maddi-texniki təchizat, yük
göndərənlərin yük dövdiyyəsi planları təşkil edir.
Avton
əqliyyat müəssisəsi alınan sifarişəbaxaraq daşıma planının layihəsini
işləyib hazırlayır və izahat kağızı ilə birlikdə layihə planını təsdiq üçün yuxarı
t
əşkilata göndərir.
Yük dedikdə daşıma üçün alındığn əşyalar başa düşülür. Avtomobil nəqliyyatı
fiziki xass
əsinə, qablaşdırılma növünə, xüsusi çəkisinə, qabarit ölçüsünə və s. görə
müxtəlif olan yükləri daşıyır.
Yükün növü hərəkət tərkibinin seçilməsində , onun istismar səraitini, yükləmə-
boşaltma işlərinin yerinə yetirilməsi üsulunu və s. müəyyən edən əsas amillərdən
sayılır. Yüklər bir sıra göstəricilərinə qruplaşdırıla bilər:
1.
Yükləmə - boşaltma üsuluna görə yüklər ədədi, qalaq və maye şəkilli yüklərə
bölünür.
Ədədi yüklərə mişar daşı, kərpic və müxtəlif bağlama şəkilli yüklər aid edilir.
Bu yüklər qablı və qabsız daşınılır. Bu yüklər qabarit ölçüləri, kütləsi, forması
il
ə xarakterizə olunur. Qalaq şəkilli yüklərin yüklənməsi və boşaldılması
qalaq şəklində yerinə yetirilir. Bunlara torpaq, qum, gil və s. aid edilir. Maye
şəkilli yüklərə su, neft məhsulları və s. aid edilir. Bu yüklər çənlərdə daşınılır.
2.
Daşıma və saxlanılma şəraitinə görə yüklər adi və xüsusi yüklərə ayrılır.
Adi yüklərə yüklənməsi, daşınması, boşaldılması və saxlanılması üçün
xüsusi şərait tələb etməyən yüklər aid edilir ki, onların bortlu avtomobillərdə
d
ə daşınması mümkündür. Xüsusi yüklər isə daşınması, yükləmə -
boşaldılması və saxlanılması zamanı qorunması üçün xüsusi tədbirlərin
görülməsi tələb olunur. Bu yüklər qabaritsiz, uzunölçülü, böyük kütləli,
t
əhlükəli, tezxarabolan, xüsusi sanitariya qaydalarına əməl olunmasını tələb
ed
ən yüklər aid edilir.
H
əcm kütləsindən asılı olaraq hərəkət tərkibinin yükgötürmə qabiliyyətindən
maksimum istifad
ə olunmasına görə yüklər 4 sinfə ayrılır. Hərəkət tərkibinin
yükgötürmə qabiliyyətindən istifadə əmsalı 1,0 olarsa 1-ci sinif, 0,71 – 0,99 olarsa
2-ci sinif, 0,51
– 0,70 olarsa 3-cü sinif və 0,41 – 0,50 olarsa 4-cü sinif yük sayılır.
Ədədi yüklər daşınılan zaman onlar markalanır. Markalanma yük üzərində xüsusi
yazı və ya nizamla düzülür.
