• Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №5
  • Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №5 119 talabalarga taqribiy hisoblashning qoidalarini chuqur o‘rgatish usullari va metodikasi daulbayev A




    Download 0,7 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet3/4
    Sana16.01.2024
    Hajmi0,7 Mb.
    #139044
    1   2   3   4
    Bog'liq
    talabalarga-taqribiy-hisoblashning-qoidalarini-chuqur-o-rgatish-usullari-va-metodikasi

    Taqribiy hisoblashlar - matematikaning amaliyot uchun muhim boʻlimi. 
    Differensial tenglamalar, matematik analiz, algebra, optimal boshqaruv kabi 
    sohalarda masalalarni yechish usullarini ishlab chiqadi. Asosiy masalalari: 1) biror 
    analitik ifoda bilan berilgan funksiyaning xususiy qiymatlarini argumentlarining 
    berilgan qiymatlariga qarab hisoblash; 2) koeffitsiyentlari sonlardan iborat boʻlgan 
    algebraik va transsendent tenglamalar va shunday tenglamalar sistemasini 
    yechishning 
    Taqribiy 
    hisoblashlari; 
    3) 
    funksiyalarni 
    differensiallash 
    va 
    integrallashning taqribiy hisoblari. Taqribiy hisoblashlar yordamida olingan natija 
    anikligiga, asosan, yaxlitlash xatosi va qoʻllanilgan usul xatosi taʼsir etadi. Bu 
    xatoliklarning hisoblash jarayonidagi taʼsirini kuzatib borish uchun absolyut xato va 
    nisbiy xato tushunchalari kiritilgan. Biror miqdorning aniq qiymati A bilan uning 
    taqribiy qiymati a orasidagi Aa qgʻ A — agʻ farqning absolyut qiymati a sonining 


    Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №5 
    121 
    absolyut xatosi, nisbat esa a sonining nisbiy xatosi deyiladi. Koʻpincha, nisbiy xato 
    foizlarda ifodalanadi. Taqribiy hisoblashlarda turli matematik jadvallar va zamonaviy 
    hisoblash texnikalari muhim vositadir. 
    Quyida f(x)=0 tenglamaning faqat oddiy 
    ildizlarini topish masalasi qaraladi. Buning uchun masala umumiy holda quyidagi 
    shartlar bilan qo‘yiladi. Masalaning qo‘yilishi. Chekli [a,b] kesmada aniqlangan
    uzluksiz, ikki marta differensiyallanuvchan, ya’ni birinchi va ikkinchi tartibli 
    hosilalari shu kesmada mavjud va unda bu hosilalari o‘z ishorasini saqlaydigan 
    (birinchi hosilasi nolga aylanmaydigan) f(x) funksiya uchun f(x)=0 tenglama [a,b] 
    kesmada yagona yechimga 

    ega bo‘lsin va bu yechimni berilgan > 0 aniqlikda 

    Download 0,7 Mb.
    1   2   3   4




    Download 0,7 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №5 119 talabalarga taqribiy hisoblashning qoidalarini chuqur o‘rgatish usullari va metodikasi daulbayev A

    Download 0,7 Mb.
    Pdf ko'rish