• Kun shiori: Internetdan himoya choralari Maqsad: O’quvchilarni internetdan to’g’ri oqilona foydalanishni o’rgatish
  • Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi
  • “Ey mo‘minlar! Agar sizlarga biror fosiq kimsa xabar keltirsa, sizlar
  • “Kimga hidoyat aniq bo‘lgandan keyin Payg‘ambarga muxoliflik qilsa va mo‘minlar yo‘lidan o‘zgasiga ergashsa, Biz uni o‘zi ketayotgan yo‘liga qo‘yib beramiz va
  • IV. O’quvchilarni rag’batlantirish. V. O’quvchilarni baholash. VI. Uyga vazifa: mavzuni o’rganish. Sana: sinf: 11- o’qituvchi
  • Milliy va umummadaniy kompetensiya
  • “Ayol, ona hammamizga hayot ato etgan zot”
  • Topshiriq: “Qalb izhori”. Sizga talpinaman onajon! IV. O’quvchilarni rag’batlantirish. V. O’quvchilarni baholash.
  • Jamiyat taraqqiyotiga to‘siq bo‘luvchi illatlarga qarshi kurash . I.Kirish
  • III.Yakuniy qism: 1-topshiriq
  • 2-topshiriq
  • “Umrimizning har daqiqasi Navro`zga aylansin!”
  • O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi
  • Topshiriq: O`quvchilardan quyidagi savolga javob berish so`raladi: Fan-texnikaga nisbatan qanday tarbiyaviy ahamiyat talab etiladi?




    Download 3 Mb.
    bet6/8
    Sana23.12.2019
    Hajmi3 Mb.
    #4636
    1   2   3   4   5   6   7   8

    Topshiriq: O`quvchilardan quyidagi savolga javob berish so`raladi: Fan-texnikaga nisbatan qanday tarbiyaviy ahamiyat talab etiladi?
    IV. O’quvchilarni rag’batlantirish.

    V. O’quvchilarni baholash.

    VI. Uyga vazifa: mavzuni o’rganish.


    Sana: sinf: 11- o’qituvchi:

    22-Mavzu: Axborot asri tahlikalari

    Kun shiori: Internetdan himoya choralari

    Maqsad: O’quvchilarni internetdan to’g’ri oqilona foydalanishni o’rgatish

    O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy, intellektual va kreativ rivojlantirish, o‘z xatti-harakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallaydi

    Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantiradi

    Internetga bo‘lgan ehtiyoj kun sayin ortib bormoqda. Natijada axborot va kommunikatsiya sohasida ulkan o‘zgarishlar yuz beryapti. Oxirgi 50 yilda axborot uzatish tizimining ishi 300 ming marta tezlashdi. Narx esa ming barobar arzonlashdi. Bunday hodisa Yer yuzida ulkan axborot makoni – xalqaro internet tarmog‘i yuzaga kelishiga omil bo‘ldi.

             Bugungi kunda internet ayrim “shaxslar” uchun g‘oyaviy qurolga aylanayotgan masalaning eng muammoli jihatidir. Yaqin o‘tmishda biror davlatni zabt etish uchun qurol, tank va shu kabi vositalardan foydalanilgan bo‘lsa, hozir bunday qurollarning ahamiyati pasayib boryapti. Bularning o‘rnini ommaviy axborat vositalari, ayniqsa, internet egallayapti.  Shundan ko‘rinadika, hozir biror xalqni yoki mamlakatni tobe qilish uchun, o‘sha mamlakat yoshlarining ongini zabt etish kifoya. Bu fikrning isboti sifatida “Arab baxori” buxronlari yoki Yevropaning ayrim xududlaridagi notinchliklarni aytish mumkin.

             Hozirgi tahlikali zamonda internet tarmog‘i orqali taraqatilayotgan g‘arazli ma’lmumotlar, vayronkor g‘oyalar, odob-axloqni yemiruvchi illatlar yosh avlodning har biriga ta’sir o‘tkazmoqda. Keyingi paytlarda internet orqali buzg‘unchilikka chaqiruvchilar, global tarmoqdan qabih maqsadda foydalanuvchilar ko‘payib bormoqda.

             Bugun shaxsni manqurtga aylantirish uchun Chingiz Aytmatov yozganidek, tuya terisini  odamning taqir boshiga kiydirish shart emas. Endi sodir bo‘ladigan urushlar jang maydonida emas, balki mafkura poligonida yuz beradi. Shu jihatdan qaraganda, yoshlarning ko‘p vaqtini internetda behuda sarflashi katta fojiadir.

             Hozirgi kunda Xitoyda 500 milliondan, Rossiyada 50 milliondan, O‘zbekistonda 10,2 milliondan ortiq internetdan foydalanuvchi ro‘yxatga olingan. Endilikda ijobiy va salbiy axborotlarning global tarmoqqa chiqishi uchun bir soniya kifoya.

             Afsuski, ko‘p yoshlar Islom din niqobi ostida olib borilayotgan buzg‘unchi harakatlarning qurboni bo‘lib, din dushmanlari quroliga aylanib qolmoqda. Ular nozik chegara chizig‘ini anglamay, shunday targ‘ibotlarga uchib, o‘z dini, dindoshlari, xalqi va o‘zi tug‘ilib o‘sgan Vataniga qarshi isyon qilishgacha borib yetmoqda.

             Aslida, adashgan kimsalarning din va shariat borasida umuman ilmlari yo‘q, faqatgina  to‘daboshidan yodlab olganlarini takrorlashdan nariga o‘tolmaydi. Bu qayg‘u bilan qayd etish joizki, bugungi yoshlarimizning to‘qson foizi diniy masalalarda ulamolar tomonidan yozilgan adabiyotgan qolib, internetga murojaat qilmoqda.

             Inson qayerdan, qanday ma’lumotlarni olmasin, albatta, tekshirib ko‘rishi va ularga ko‘r-ko‘rona ergashmasligi kerak. Qur’oniy Karimning Isro surasida shunday marxamat qilinadi: (Ey inson!) O‘zing (aniq) bilmagan narsaga ergashma! Chunki quloq, ko‘z, dilning har biri to‘g‘risida (har bir inson) mas’ul bo‘lur (javob berur)”  (36 oyat) – degan xitobiga qat’iy amal qilish lozim.

             “Axborat asri” deb atalayotgan hozirgi zamonda ma’lumot olish va axborot almashishning qulay vositasi internetdir. Biroq bu tarmoqda hamma narsa aralash-quralash – oq bilan qora, ezgulik bilan yovuzlik. Ma’lumot tarqatish, biznes va reklama uchun katta maydonga aylangan global tarmoqni nazorat qilishning imkoni yo‘q. Shuning uchun ham “o‘rgimchak to‘g‘ri”da buzg‘unchi g‘oyalar targ‘iboti va terrorga chaqiriqlar juda ko‘p uchraydi.

             Buzg‘unchi firqalar tomonidan amalga oshirilayotgan xunrezliklar ommaviy axborot vositalari, ayniqsa internet orqali keng namoyish etilmoqda. Jangarilar o‘zlarining qabih maqsadi yo‘lida internetdan ustalik bilan foydalanmoqda. Masalan, g‘alamislarning aldamchilik, ko‘zbo‘yamachilik bilan ishlangan, soxtalashtirilgan videotasvirlari g‘o‘r yoshlarni o‘z domiga tortmoqda.

             Masalan, “Iroq va Shom islom davlati” terrorchi tashkiloti videolavhalari “al-Hayot” media studiyasida tayyorlandi. Ular yuqori sifat va professional mahorat bilan ishlagan. Bu ishga katta malaka, tajribaga ega bo‘lgan yepropalik mutaxassislar jalb etilgan. Har safar jangarilar tomonidan chiqarilgan videolavha avvalgisidan farq qiladi. Bunday lavhalar xalqaro jamoatchilikka qaydan ta’sir etishini ko‘rib, kuzatib, shunga yarasha ish tutilmoqda.

             Dastlab, ushbu jargarilar tarqatgan videolavhalarda begunoh odamlarni qo‘ydek bo‘g‘izlash kabi vahshiylik aks ettirilgan  bo‘lsa, endi bu qonxo‘rlar tarqatayotgan so‘nggi videolavhalarda bunday daxshatli tasvirlar yo‘q. Chunki jangarilarning ushbu vahshiy tasvirlarini xalqaro hamjamiyat, xususan, ommaviy axborot vositalari ularning zarariga qo‘llamoqda. Shuning uchun jangarilar, go‘yo Islom yo‘lida “qurbon” bo‘layotganlari aks etgan fotosurat va videolavhalardan targ‘ibot maqsadida foydalanishmoqda.

             Yoshlarning bunday g‘oyalarga aldanmasligi, zalolat botqog‘iga botmasligini ta’minlash niyatida zarur tavsiyalarni bayon qilamiz. Maqsadimiz yoshlarni internetga in qurib, o‘zlarining vayronkor g‘oyalarini virus kabi butun dunyoga tarqatayotgan jinoyatchilarning asl basharasidan ogoh etishdir.

             Sog‘lom aql egalari internet qulayliklaridan o‘z bilimlarining oshirish yo‘lida oqilona foydalanadi. Lekin ba’zi yoshlar esa ushbu tarmoqdagi yovuzlikka, ma’naviy tanazzulga sabab bo‘ladigan saytlarda “sayr qilib”, o‘zlari va atrofdagilarning ongini zaharlayotganlari aniq. Internet bozoridan har kim o‘ziga kerakli narsani oladi, deb tarbiyani o‘z xoliga tashlab qo‘yish yaramaydi.

             Paydo bo‘lganiga uncha ko‘p bo‘lmasa-da, lekin allaqachon “ari uyasi” kabi eng gavjum elektron manzillarga aylangan ijtimoiy tarmoqlar yovuz kuchlarning virtual quroliga aylandi. Zero, terrorchilik kayfiftidagi shaxslarning ijtimoiy tarmoqlar orqali olib borayotgan targ‘ibot-tarshviqotlari kun sayin avj olib bormoqda.

             Shuning uchun ham yoshlarda xabar va ma’lumotlarni tahlil eta olish malakasini hosil qilish zarur, Zero, har qanday xabar ham to‘g‘ri va xolis bo‘lavermaydi. Har bir ma’lumotni tekshirish haqida Allox taolo shunday deydi: “Ey mo‘minlar! Agar sizlarga biror fosiq kimsa xabar keltirsa, sizlar (haqiqiy ahvolni) bilmagan holingizda biror qavmga aziyat yetkazib qo‘yib, (keyin) qilgan ishlaringizga pushaymon bo‘lmasligingiz uchun (u habarni) aniqlab (tekshirib) ko‘ringiz!” (Hujurot surasi 6 oyat).

             Allox taolo Qur’oni karimning Niso surasi 115-oyatida shunday deydi: “Kimga hidoyat aniq bo‘lgandan keyin Payg‘ambarga muxoliflik qilsa va mo‘minlar yo‘lidan o‘zgasiga ergashsa, Biz uni o‘zi ketayotgan yo‘liga qo‘yib beramiz va (oxiratda) uni jahannamda quydiramiz. Naqadar noxush joy u!”. Oyati karimadan, hidoyat aniq bo‘lgandan keyin zalolatga yurgan kishilarning boradigan joyi jahannam ekani ko‘rinib turibdi. Sof aqidani kimdan, qanday o‘rganish ravshan bo‘lgan bir zamonda qandaydir internet olamidagi o‘zi bilmagan va tanimagan kishilardan aqida o‘rganaman, deb aldanib qolayotganlar bunga yaqqol misol bo‘ladi.

             Internetni bejiz “o‘rgimchak to‘ri” deb aytishmaydi. Zero, o‘rgimchak to‘ri quyosh nurida shunchalar jozibador va xilma-xil ranglarda tovlanadiki, beixtiyor inson unga mahliyo bo‘lib qoladi. Aksincha, quyosh nuri yo‘q joyda u jozibadorlikdan asar ham qolmaydi. Shundan ekan, jamiyat barqorligiga tahdid soladigan, xunerezlik, behayolik, qalloblik, buzg‘unchilik kayfiyatidagi sayt va guruhlarni “o‘rgimchak to‘ri”ning zulmatdagi shakliga qiyoslash kerak.Shundan ekan, yoshlarni doimo ogoh bo‘lib, turli g‘oyalarga qarshi turishi va to‘g‘ri yo‘ldan yurishlari zarur

    IV. O’quvchilarni rag’batlantirish.

    V. O’quvchilarni baholash.

    VI. Uyga vazifa: mavzuni o’rganish.

    Sana: sinf: 11- o’qituvchi:

    23-Mavzu: Ayolga ehtirom! (8 mart xotin-qizlar bayrami munosabati bilan)

    Kun shiori: “Ayol bilan olam munavvar!”.



    Maqsad: O`quvchilarda vatanparvarlikni singdirish, ayollarga, onalarga bo`lgan hurmatini oshirish.

    Natija: O`quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.

    Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga rioya qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantirish.

    Milliy va umummadaniy kompetensiya — vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish, orasta kiyinish, madaniy qoidalarga va sog‘lom turmush tarziga amal qilish layoqatlarini shakllantirish.
    Foydalanadigan ko`rgazmali qurollar O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi,Ma’naviyat qalbim quyoshi, Ma’naviyat yulduzlari,Abdulla Oripov Adolat ko`zgusi, Pedagogika, shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma materiallar.

    Doskada: “Ayol, ona hammamizga hayot ato etgan zot”



    Abdulla Oripov

    O`qituvchi:

    Bugun O`zbekistonda xotin-qizlarga ehtirom ko`rsatish, ularning huquqlarini muhofaza qilish, salomatliklari uchun qayg`urish borasida amalga oshirilayotgan ezgu ishlar xalqaro miqyosda ham keng e’tirof etilmoqda. Ayollarimiz mohir uy bekasi, jonkuyar ona bo`lishi bilan birga yurtimizdagi ijtimoiy, madaniy va siyosiy jabhalarda erkaklar bilan birdek faol ishtirok etayotirlar.

    Davlatimiz rahbarining 2004 yil 25 mayda qabul qilingan “O`zbekiston Xotin-qizlar qo‘mitasi faoliyatini qo`llab-quvvatlash borasidagi qo`shimcha chora-tadbirlar to`g`risida”gi farmoni ayollarimiz salomatligini saqlash, ularni ish bilan ta’minlash, tadbirkorlik faoliyatiga keng jalb etish, ijodiy-aqliy salohiyatini yuzaga chiqarishda muhim dasturilamal bo`lmoqda.

    Mamlakatimizda xotin-qizlarning huquqlari va manfaatlarini ta’minlash borasida izchillik bilan amalga oshirilayotgan ezgu ishlarning huquqiy asosi Bosh qomusimizda o`z ifodasini topgan. Insonning, shu jumladan, xotin-qizlarning siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquq va erkinliklarining ishonchli himoya qilinishini ta’minlaydigan milliy qonunchiligimiz me’yorlari esa Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi qoidalariga hamohangdir.

    Payg‘ambarimizning (s.a.v.): “Ayollar erkaklarning ajralmas bir qismidirlar”, degan hadislariga binoan ayol kishi jamiyatning ajralmas bir bo`lagi ekan, u ijtimoiy hayotda o`z mavqeiga ega bo`lib, ilm olishga, kasb-hunar qilishga haqlidir. Shunga binoan bugungi kunning ayoli ham unga berilgan haq-huquqlardan oqilona foydalanish bilan birga, ayollik iffatini saqlab, o`z sha’niga dog` tushirmaslikka harakat qilishi lozim. Ularni turli yomonlik, xavf-xatar va illatlardan himoyalash, hurmatini joyiga qo`yib, chiroyli munosabatda bo`lish esa erkaklarning zimmasidadir. Chunonchi, Rasululloh (s.a.v.) ayollarga yaxshi munosabatli bo`lishga buyurib, bunday marhamat qiladilar: “Mo`minlarning imon jihatidan komilrog`i xulqi yaxshi bo`lganlaridir. Sizlarning yaxshilaringiz o`z ahlu ayoliga yaxshi bo`lganlaringizdir”.



    Topshiriq: “Qalb izhori”. Sizga talpinaman onajon!

    IV. O’quvchilarni rag’batlantirish.

    V. O’quvchilarni baholash.

    VI. Uyga vazifa: mavzuni o’rganish.

    Sana: sinf: 11- o’qituvchi:

    24-mavzu: Jamiyat taraqqiyotiga to‘siq bo‘luvchi illatlarga qarshi kurash.

    I.Kirish: Tarbiyaviy mashg`ulotning maqsadi:O’quvchilarga halollik - inson ziynati ekanligi, ta’magirlik esa insonni yomon yo’lga boshlab, odamlar nafratiga duchor qilishini singdirish.

    Tarbiyaviy mashg`ulotning jihozi:Mavzuga oid rasmlar,devoriy gazeta,DVD.

    Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga rioya qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantirish.

    Milliy va umummadaniy kompetensiya — vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish, orasta kiyinish, madaniy qoidalarga va sog‘lom turmush tarziga amal qilish layoqatlarini shakllantirish.
    Tarbiyaviy mashg`ulot borishi:

    Tashkiliy qism

    O’qituvchi:

    II.Asosiy qism:

    TAMAGIRLIK VA TEKINXO'RLIK – ofatdir. Bejizga bobolarimiz bu haqda shunday deyishmagan.



    Ta’ma aylar kishini xoru - zalil,

    Xorlik kelgach, g'amgin bo'ladi ko'ngil.

    
M. Bobir. 


    Ta’ma gulgun yuzni qilur za'faron,

    
Ta’ma boshin kesgan bo'lsang mard inson. 


    Nosir Xisrov.

    Ta’magirlik bu juda ham yomon illat hisoblanadi.Ta’magirlik bu biror kishiga xolis xizmat qilmasdan biron narsani ko’zlab yordam berishga aytiladi. Inson tamagirlik qilsa bunga o’rganib qoladi.Biror bir foydasi bo’lmasa yordamga muhtoj bo’lgan insonga qo’lidan kelsa ham yordam qo’lini cho’zmaydi. Inson doimo halol yo’l bilan yashash kerak. Halol yo’l bilan topilgan boylik baxt keltiradi. Ta’magirlik bilan topilgan boylik halokatga olib keladi.Bu dunyoda hamma komil inson bo’lishga intiladi. Komillik yaxshi fazilatlar orqali yuksaklikka yetadi. Shuning uchun doimo hammaga yaxshilik qilishdan charchamang. Bu dunyoda odamdan yaxshi nom qoladi. Siz ham yaxshi nom qoldirishga harakat qilishingiz lozim.



    III.Yakuniy qism:

    1-topshiriq: Ta’magirlikqanday oqibatga olib kelishi haqida klaster usulda tahlil qilish


    2-topshiriq: Halolik so’zini klaster usulida tasniflash

    IV. O’quvchilarni rag’batlantirish.

    V. O’quvchilarni baholash.

    VI. Uyga vazifa: mavzuni o’rganish.

    Sana: sinf: 11- o’qituvchi:

    25-Mavzu: Milliy odat va an’analarimiz

    Kun shiori: “Umrimizning har daqiqasi Navro`zga aylansin!”



    Maqsad: O`quvchilarda vatanparvarlikni singdirish, milliy bayramimiz Navro`zga bo`lgan hurmatni, milliy urf-odatlarimizga g`ururni rivojlantirish.

    Natija: O`quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.

    O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy, intellektual va kreativ rivojlantirish, o‘z xatti-harakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallaydi

    Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantiradi

    Foydalanadigan ko`rgazmali qurollar: O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, Ma’naviyat qalbim quyoshi, Ma’naviyat yulduzlari, Pedagogika, shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma materiallar.

    Doskada: Vasli aro ko`rdim, teng emish bo`yi – yu sochi,

    Tun – kun ekan, zohir o`lur bo`ldi chu Navro`z.

    Alisher Navoiy


    O`qituvchi:

    Avvalambor, ota-bobolarimizdan qolgan qadriyatlarimizga amal qilib, bizni shu mo`tabar kunlarga – yangi yilga, Navro`z ayyomiga yetkazgani uchun Yaratganimizga shukrona va hamdu sanolar aytishimiz darkor.



    O`zining buyuk fazilatlariga hamisha sodiq bo`lib, murakkab sinov davrlarida ham Navro`zdek noyob urf-odatini ko`z qorachig`iday asrab, e’zozlab kelgan ajdodlarimizga har qancha tasannolar aytsak arziydi, albatta. Asrlar bo`yi, ming yillar davomida Navro`zi olam xalqimizda, har bir oilada, har bir xonadonda eng orziqib kutiladigan xursandchilik, go`zallik va nafosat kuni, bahor faslini namoyon qiladigan bayram bo`lib kelmoqda. Navro`z – tabiatning uyg`onish, yasharish fasli. Tabiat uyg`onar ekan, inson ruhi ham yangilanadi. Shu bilan birga inson bilagiga kuch, yuragiga yangi intilish, hayotiga yangi umid va orzular kirishi tabiiydir. Barchamizning ezgu niyatimiz – yurtimiz tinch va obod, dasturxonimiz to`kin va barakali bo`lsin, oilamiz va farzandlarimiz, yoru birodarlarimiz sog`-salomat, baxtli-saodatli bo`lsin. Tinchlik barqaror bo`lgan yurtga bayram yarashadi. Halovatli elning bahori ham, yozi ham, kuzi-yu qishi ham-qo`yingki, har bir kuni fayzli-tarovatli bo`ladi. Totuvlik, osudalik bo`lgan joydan balo-qazolar yiroq yuradi. Navro`z yana bir xislati bilan bizning milliy tabiatimizga yaqin. Shu kunlarda eski gina-kuduratlarni, har xil yomonliklarni sedan chiqarish, mehr-oqibatli, muruvvatli bo`lish, beva-bechralarning holidan xabardor bo`lish, yetim-yesirlarning ko`nglini olish singari, Allohning o`zi el-yurtimizga ato etgan ota-bobolarimizdan meros bo`lib kelayotgan fazilatlar ham Navro`zning olijanob mohiyatidir. Umrimizning har daqiqasi Navro`zga aylansin!

    (Islom Karimov. Xavfsizlik va barqaror taraqqiyot yo`lida. )

    Navro`z qiz – juvonlarga alohida ko`rk beruvchi bayramdir. Bayram munosabati bilan ular qo`llariga xino, qoshlariga o`sma qo`yadilar. Arg`imchoqlarda uchishib, turfa o`yinlar o`ynashib, keng yam – yashil dalalarda sayr etishib, qizg`in gurunglar qiladilar.

    Navro`z bayrami bolalar va o`spirinlar uchun olam – olam quvonch, shodlik keltiruvchi tantanadir. Unga yosh bolalar ham, o`smir yigit – qizlar ham alohida tabrik bilan keladilar. Ular uchun Navro`z udumlari, an’analari va rasm – rusumlari juda qiziqarli bo`lib, diqqat bilan kuzatadilar, o`zlari ham zavq – shavq unda ishtirok etishga harakat qiladilar.



    O`zbek xalqi asrlar davomida o`ziga xos va xilma-xil urf-odatlar, marosimlarni yaratdi. Bular doimiy takrorlanishi va ularga amal qilib kelinishi natijasida vujudga kelgan. Biroq urf-odat va marosimlar ham jamiyat taraqqiyoti tufayli o`zgarib, ularning ayrimlari amaliyotdan chiqib unutilgan. Turmushga, zamonga qarab, yangi-yangi urf-odatlar va marosimlar kirib, takomillashib boradi. Xalqchil odatlar zamonlar osha davr sinovlariga bardosh berib, avloddan avlodga o`tib kelmoqda. Asrlar davomida bir makonda aralash yashab kelgan Markaziy Osiyo xalqlarining an’analari va urf-odatlarida o`xshashliklar ko`p. Turli tarixiy davrlarda O`zbekistonning tub yerli turg`un aholisiga kelib qo`shilgan qabila va elatlar o`rtoqlashib, o`zbeklarning udumlarini qabul qilganlar va ayni vaqtda unga o`z hissalarini qo`shganlar. Har bir xalqning tarixan tarkib topgan o`ziga xos urf-odatlar va an’analari e’zozlanib, avlodga meros qoldiriladi. Shu tariqa avlodlar an’analarni davom ettirib, ularning barqarorligini ta’minlaydilar. Ijtimoiy tarbiyaviy ahamiyatga molik odat va marosimlar jamoatchilik boshqaruvida bo`lgan. O`zbeklarning an’ana va urf-odatlari tarixan tarkib topgan ijtimoiy munosabatlar mahsuli bo`lib, xalqning yashash sharoiti, muhiti natijasida vujudga kelgan. Navro`z Markaziy Osiyo va Yaqin Sharq xalqlarining qadimiy, an’anaviy Yangi yil bayrami. Navro`z bayrami bahor oyiga – qishloq xo`jalik ishlarining boshlanishiga to`g`ri kelgan. Qadim zamonlarda Navro`z kunlari odamlar bir-birlariga qand hadya qilishgan. Odamlar mehnat orqali erishilgan har bir yutuqdan ruhlanib, mehnat samarasini tantana bilan nishonlash an’ana tusini olgan. O`zbekistonda ilgari keng tarqalgan va Navro`z bilan bog`liq marosimlardan yana biri “Go`ja oshi” yoki “Yil boshi go`ja oshi” deb atalgan. Bu taom xonadonlardan ixtiyoriy ravishda yig`ilgan har xil masalliq – don, mosh, loviya, no`xat, yog`-go`shtdan tayyorlangan. O`zbekiston mustaqilikka erishgach, muhim sanalar bilan bog`liq umumbashariy, milliy bayramlar bilan bir qatorda Ro`za va Qurbon hayitlari, Navro`z bayramlari tiklanib, nishonlanib kelinmoqda. Bulardan tashqari respublikamiz, viloyatlarida turli etnik mazmunga ega qadriyatlarga asoslangan marosimlar xalq sayillari shakllarida o`tkaziladi. Masalan: “Asrlar sadosi”, “Mingta sunnat, mingta nikoh to`yi ” , Ro`za oylarida iftorliklar berilayapti. Bular ham zamonaviy an’analarimizga aylanib bormoqda.


    Download 3 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8




    Download 3 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Topshiriq: O`quvchilardan quyidagi savolga javob berish so`raladi: Fan-texnikaga nisbatan qanday tarbiyaviy ahamiyat talab etiladi?

    Download 3 Mb.