22
uzunligidan iborat. Toʻlqin uzunligi deb ikki maksimumlar (yoki
minimum) ketma-ketliklari oraligʻidagi holatiga aytiladi.
Bu kattalik
grekcha
λ
(lyambda) bilan belgilanadi.
Vakuumda barcha elektromagnit toʻlqinlar bir xil tezlikda va bir xil
chastotada tarqatiladi. Bu tezlik yorugʻlik tezligi deb aytiladi va
c
harfi
bilan belgilanadi. Bu kattalik tahminan 3 × 10
8
m/s ga teng. Vakuumda
bu
f, λ
va
c
kattaliklar quyidagi oʻzaro fundamental aloqada boʻladi:
λ f = c
(1)
Chastota
f
sekundda toʻlqin tebranishining toʻla takrorlanishi soni
boʻlib, gerts (Gts) larda oʻlchanadi: 1 kilogerts (KGts)=1000 Gts, 1
Megagerts (MGts)=1000000 Gts, 1 Gigagerts (GGts)=1 000 000 000
Gts.
Chastotalar farqi koʻlami qanchalik keng boʻlsa, maʻlumot
uzatish
shunchalik tez boʻladi. Masalan, uyali telefon 800-900 MGts oraliqdagi
chastotali (masalan, tarmoqdagi elektr), yuqori qismiga qisqa, ammo
yuqori chastotali (masalan, kosmik nurlar) toʻlqinlar mos keladi.
Quyidagi jadvalga eʻtibor bering. (1.2.1-jadval)
1.2.1-jadval
Toʻlqin turi
Chastota
Doimiy elektr toki
0 Gts
Oʻzgaruvchan elektr toki
50-75 Gts
Telefon
10 Gts – 5 KGts
AM - radio
300-3000 KGts
Suvosti va
aeronavtika qurilmalari
30-300 KGts
Buralgan juft
10 Gts – 5 MGts
Koaksial kabel
1 MGts – 0,5 GGts
Radar
5 KGts – 500 GGts
UHF televizion kanal
300 MGts – 3 GGts
Mikrotoʻlqin isitgichlar
> 20 Gts
Mikrotoʻlqin yuldoshlar
7,50 Gts – 750 GGts
Uyali telefon
824-834 MGts
Optik tolali kabel
10
6
GGts – 10
8
GGts
Infraqizil toʻlqinlar
10
4
GGts – 10
5
GGts
Koʻrinadigan yorugʻlik
500000 GGts – 5000000 GGts
Ultrabinafsha toʻlqin
5 10
6
GGts – 5 10
8
GGts
Rentgen nurlari
10
9
GGts – 10
10
GGts
Gaina-nurlar
10
11
GGts – 10
13
GGts
Kosmik nurlar
>10
14
GGts
23
Maʻlum chastota koʻlami FCC (Federal Communication Comission
– Federal Kommunikatsiya Komissiyasi) orqali maxsus maqsadlar
uchun ajratilgan. Bu turli qurilma standartlarini
boshqarish uchun fizik
muhit turlariga quyidagilar kiradi:
Simli aloqa muhiti kabellari:
- Buralma juft kabel;
-
Koaksial kabel;
- Optik tolali kabel;
Simsiz aloqa: Mikrotoʻlqin va yoʻldosh tizimlari.
1.
