CWDM texnologiyasi
CWDM tizimlari odatdagi WDM tizimlariga nisbatan ancha qo‗pol,
ya‘ni 20 nm chastotalar to‗rida qo‗llaniladi. Agar 8 tadan ortiq WDM
kanallari talab qilinsa, unda qimmatbaho DWDM tizimlarini o‗rini
almashtiruvchi sifatida qaraladi.
Bunday tizimlar birinchi navbatda shahar tarmoqlarida yoki ―Metro‖
(ya‘ni ingliz adabiyotlarida oldingi IEEE 802.6, ISO/IEC 8802-6
standartlari bo‗yicha MAN-Metropolitan Area Network) sinfli, uch satxli
(LAN-Local Area Network, MAN-Metropolitan Area Network, WAN-
Wide Area Network) tarmoqlarda qo‗llanila boshlagan.
ITU-T ning G.694. 2 taklifiga binoan 20 nm qadamli 18
tashuvchigacha qo‗llash tavsiya etilgan.
CWDM texnologiyasi Gigabit Ethernet ning bir nechta kanallarini,
fizikaviy optik tolaning bir juftiga to‗lqinli (spektral) zichlashtirish uchun
qo‗llaniladi, bu esa tola resursini tejaydi va optik multipleksorlardan
foydalanib yangi topologik yechimlarga ega bo‗lish imkoniyatini beradi.
CWDM tizimlarida yonma-yon turgan axborot kanallarining
spektrlari anchagina uzoq masofada joylashgan bo‗lib, uchinchi shaffof
oyna uchun odatda 20 nm ga (2500 GGs) teng bo‗ladi.
CWDM texnologiyasining asosiy maqsadi., optik aloqa liniyasining
axborot sig‗imini talab darajasida juda arzon narxda (DWDM ga nisbatan)
kengaytirishdir. Ushbu maqsadga kanallar orasida keng spektral
oraliqlardan foydalanish orqali erishiladi.
Zamonaviy CWDM qurilmalarining ko‗pchiligi S va L diapazonni va
qisman S diapazonni egallaydi. Jihozlarning muvofiqligini ta‘minlash
uchun xalqaro telekommunikatsiya ittifoqi (ITU), CWDM kanallari to‗lqin
uzunligining spektron sohalarini aniqladi va kanallar orasidagi masofa 20
nm ga teng qilib olindi. Undan tashqari ancha ilgarigi tizimlar CWDM dan
800 nm to‗lqin uzunligi atrofida ishlovchi ko‗p modali tolali aloqa
liniyalaridan foydalana boshlashgan. Bunday tizimlar ikki yoki to‗rtta
kanalni quvvatlay oladi va masofa uzoqligi2 km dan kam bo‗lgan hollarda
axborotni uzatish tezligini 500 Mbit/s dan kamroq bo‗lishini ta‘minlaydi.
Qo‗llaniladigan to‗lqinli zichlashtiruvchi tizimlar bir necha variantlarga
ega 3.2-jadvalda tasniflanishining eng ko‗p tarqalgan varianti keltirilgan.
138
3.2-jadval
CWDM (zich
bo‗lmagan SZ)
DWDM (zich
SZ)
HDWDM
(yuqori
zichlikdagi SZ)
Kanallar
orasidagi
masofa
20, 25 nm
1,6 nm
200, 100, 50
GGs
0,4 nm
25, 12, 5 GGs
Diapazon
O, E, S, C, L
S, C, L
C, L
Kanallar soni maksimum 18 ta
o‗nlab/yuzlab
o‗nlab
Narxi
Past
Yuqori
yuqori
bu yyerda:
O – birlamchi diapazon (Original, 1260-1360 nm),
E – kengaytirilgan diapazon (Extended, 1360-1460 nm),
S – qisqa to‗lqinli diapazon (Short wavelength, 1460-1530 nm),
S – standart diapazon (Conventional, 1530-1570 nm),
L – uzun to‗lqinli diapazon (Long wavelength, 1570-1625 nm).
CWDM texnologiyasi kanallar orasidagi intervalning yetarlicha
kattaligi bilan tavsiflanadi. (20 nm yoki 25 nm), bu esa, unga boshqa
WDM texnologiyalarga nisbatan keng chastotalar sohasiga ega bo‗lishini
ta‘minlaydi. Bu optik aloqa tizimlari uchun bir nechta standart chastotalar
diapazoni (―shaffoflik oynasi‖) ga ega bo‗lish imkonini beradi. CWDM
tizimlarida 18 tagacha kanal tashkil qilish va ko‗p modali hamda bir
modali tolalardan foydalanish mumkin.
Shunga qaramasdan CWDM tizimlarida ikkita muammo mavjud:
Ancha kichiq bo‗lgan to‗lqin uzunliklarida deyarli ikki marotaba
ko‗p yo‗qotish mavjud, bu esa uzatish masofasini sezilarli darajada
kamaytiradi;
Tolada gidroksil ON guruhining mavjudligi sababli 1383 nm to‗lqin
uzunligida yutilish pikiga egaligi sababli kanallar soni bo‗yicha
cheklanishlar mavjud.
CWDM tizimlarida bitta kanal bo‗yicha uzatish tezligi 2,5 Gbit/s
bo‗lganda 16 kanal bo‗yicha 40 Gbit/s tezlik ta‘minlanadi. Agar tizim
1270-1610 nm bo‗lganda to‗lqin diapazonidan foydalansa, uni FS-CWDM
tizim (Full-spectrum CWDM) deyiladi. Hozirgi vaqtda CWDM
texnologiyasi uzoqlik parametri bo‗yicha DWDM texnologiyaga
qo‗yiladigan talabalarni bajarilishini ta‘minlashi mumkin.
139
CWDM qurilmasi uzatiladigan axborotning ixtiyoriy turi va ixtiyoriy
tezligi uchun shaffof hisoblanadi hamda magistral tarmoq va ulanish
tarmog‗i orasida bo‗g‗in bo‗lishi mumkin. CWDM texnologiyasi axborotni
uzatishning turli protokollariga invariantdir (bog‗liq emas). Bu esa yagona
transport muhitida turli telekommunikatsiya xizmatlarining yaratilish
imkoniyatini ta‘minlaydi.
CWDM tizimlarida kanallararo chastotaviy masofaning uzoqligi
DWDM tizimlarga nisbatan aktiv va passiv komponentlar narxining
sezilarli darajada arzon bo‗lishiga imkoniyat yaratadi. Uzatish tizimining
mukammalligiga ko‗ra CWDM texnologiyasi turli tarmoq topologiyasini
konstruksiyalash imkoniyatini beradi.
Ulardan ko‗proq qo‗llaniladiganlarini qarab chiqamiz:
―nuqta-nuqta‖ topologiyasi. Axborot kanallar bo‗yicha ikkita nuqta
orasida uzatiladi. Turli tolalardagi oqimlarning birlashish/ajrashishi ro‗y
beradigan tugunlarida multipleksor/demultipleksorlar o‗rnatiladi. Bundan
tizimlar yordamida ko‗p sonli video va audio ma‘lumotlarni vaqtning real
masshtabida optik tarmoqda tolalarning cheklangan holida ham uzatish
masalalarini yechish mumkin;
tarmoqlanuvchi topologiya. Axborotni tugundan tugunga uzatish
alohida kanallarning kiritish/chiqarishi yo‗lga qo‗yilgan oraliq tugunlar
orqali amalga oshadi. Oraliq tugunlardagi yo‗qotishlar hisobiga aloqa
uzoqligi biroz kamayadi. Bunday tizim transport magistrallarida, neftgaz
uzatmalarida
va
boshqa
davomli
obyektlarda
videokuzatuvlarda
qo‗llaniladi;
―xalqa‖ topologiyasi. Bunday topologiya parametrni qo‗riqlash
masalasini hal qiladi. ―Xalqa‖ uzilgan holda ham tarmoq ixtiyoriy tugunlar
orasida axborotni uzatish qobiliyatini saqlab qoladi.
2002-yilda xalqaro elektr aloqa ittifoqi CWDM tizimi uchun eltuvchi
chastotani aniqlovchi standartni qabul qildi – ITU-T G.694.2 tavsiyasi.
Ushbu tavsiyaga ko‗ra C, S va L ma‘lum diapazonlardan tashqari CWDM
tizimlarida ikkita yangi to‗lqin uzunlikdagi diapazon paydo bo‗ladi –
diapazon O (1260-1360 nm) va diapazon ye (1360-1460 nm).
CWDM tizimlari nisbatan kam sonli optik kanallarni (16-18)
ta‘minlaydi, lekin bu – kamchilik deb hisoblanmasligi kerak, chunki,
kanallarning bunday sonda bo‗lishi, odatda, aloqa operatorlarining
o‗tkazish sohasidagi zamonaviy talablaridan ustundir. CWDM
tizimlaridagi qo‗shni kanallarining to‗lqinlari orasidagi masofaning
nisbatan katta bo‗lishi kirish/chiqishli optik multipleksorlarni (OADM –
Optikal ADD-Drop Multiplezor) va optik krosskommutatorlar (OXC-
140
Optikal cross connector) uchun arzon kommutatsiyalash elementlarining
yaratilishiga imkon beradi.
|
