Nazorat savollari
1.
Wi-Fi tarmoqlari xususiyatlari qanday?
2.
Wi-MAX tarmoqlarining qo‗llanish xususiyatlari qanday?
3.
DSLAM qurilmasi qanday tarmoqlarda qo‗llaniladi?
4.
DSLAM ning modullari qanday?
5.
Optik aloqa tizimalrining qurilishining turlari?
6.
Vertikal usuldagi havo optik aloqa liniyalari.
7.
Gorizontal usuldagi havo optik aloqa liniyalari.
8.
Mikrokabelli optik aloqa liniyalari.
2.7 Keng polosali tarmoqlarning texnik ekspluatasiyasi
Yuqori tezlikli DSLga kirish ko‗plab davlatlarda hali ham katta
ahamiyatga ega. Shunday qilib, 2006 yilning o‗rtalariga kelib dunyoda 164
million DSL foydalanuvchisi mavjud edi. O‗tgan yil davomida ularning
soni dunyoda 38 foizga, EI mamlakatlarida esa 45 foizga oshdi. Masalan,
Germaniyada barcha keng polosali ulanishlarning 92 foizi DSL.
Berkli juftlik orqali signallarni uzatish usullarini ishlab chiqish
ko‗plab turdagi DSL tizimlari paydo bo‗lishiga olib keldi. Mavjud DSL
texnologiyalari ikkita kichik guruhga bo‗linadi: nosimmetrik va assimetrik
kirish. Simmetrik texnologiyalar, odatda, korporativ sektorda qo‗llaniladi,
simsiz texnologiyalar esa, individual obunachilarga multimediya
tarmoqlariga kirishni ta‘minlashga mo‗ljallangan. Obunachilarning turli xil
siqishni texnologiyalari o‗z yoritmoqlari bilan belgilanadi: ADSL, HDSL,
RADSL, SHDSL, VDSL. Ularning barchasi raqamli oqimlarni
(raqamlashtirish) ovozli signallar bilan birgalikda abonent liniyasi
(Abonent liniyasi, SL) orqali uzatishning turli usullari.
So‗nggi paytlarda korporativ sektorda DSL nosimmetrik kirish
xizmatlarini kengaytirildi. Shu bilan birga, 2001 yilda ITU-T xalqaro
elektraloqa ittifoqi tomonidan standartlashtirilgan SHDSL texnologiyasiga
katta umidlar qo‗yildi, bu uning parametrlari bo‗yicha boshqa nosimmetrik
tizimlardan ancha ustundir. Asimmetrik tizimlar bugungi kunda
abonentlarga kirish uchun ko‗pincha ishlatiladi. Ulardan eng ommalashgan
ADSL va ADSL2 +. VDSL uzatish tizimlari nosimmetrik va assimetrikdir.
181
7.1-rasm. DSL asosida keng polosali tarmoqlarning amalga
oshirilishi
Abonent telefon liniyasi orqali Internetga ulanish quyidagi tarzda
tashkil etiladi (1-rasmga qarang). 4 kHz filtrdan o‗tgan telefon signallari
modem orqali o‗tgan kompyuter signallari bilan aralashtiriladi. Jami signal
(telefon va kompyutyerdan) abonent liniyasiga kiradi va aloqa markaziga
uzatiladi. O‗z navbatida, telefon signallari past chastotali filtr (4 kHz) bilan
chiqariladi va telefon santraliga yuboriladi va kompyuter signallari
modemga yuboriladi va keyin multimediya tarmog‗iga yuboriladi.
Shunday
qilib,
DSL
texnologiyasidan
foydalangan
holda
uy
foydalanuvchisini ulash uchun standart telefon tizimi foydalanish mumkin.
DSL texnologiyalari rus abonentlari uchun eng mos keladi, chunki
ular to‗g‗ridan-to‗g‗ri telefon aloqasidan aloqa markaziga boradi.
Ko‗pgina mamlakatlarda ular bir-biridan farq qiladigan yondashuvga
e'tibor qarating: PBXdan yo‗nalish uy yoki qishlog‗ yaqinida
ko‗paytirgichda tugaydi. Shu bilan birga, bizning sharoitimizda, tarqatish
qutisidan tarqatish qutisigacha eng oddiy buralilmagan bir juft telefon simi
- "noodle" ning mavjudligi salbiy ta‘sir ko‗rsatadi. Biroq, "makaron" ni
burishli juftlik bilan almashtirgan holda, aloqa markazlari DSL
texnologiyasiga asoslangan yangi xizmat turini taklif qilishlari mumkin -
abonentga yuqori tezlikli oqimlarni yetkazib berish.
182
DSL uzatish tizimi nosimmetrik aloqa kabelida burilgan juftlik
simini ulangan ikki modemdan iborat (1-rasmga qarang). Shunday qilib,
DSL modemlari "jismoniy chiziqli modemlar" deb nomlanadigan
qurilmalar deb nomlanadi. Dial-up liniyalari uchun taniqli modemlar
odatda umumiy telefon tarmog‗i (PSTN), ya‘ni telefon kanallari va PBX
orqali ishlaydi. Statsionar jihozlar (DSLAM multiplekserlari, 1-rasmga
qarang) juda yuqori talablarga ega bo‗lsa va odatda juda qimmat bo‗lsa,
abonent uskunasiga (modemlarga) nisbatan asosiy talab ularning past
narxidir. Ushbu shart-sharoit DSL ishlab chiquvchilari uchun maxsus
muammolarni keltirib chiqaradi.
DSL modemlari telefonlardan juda katta chastota diapazonida
farqlanadi. Agar telefon modemlari standart telefon kanali (0.3-3.4 kHz)
bandida ishlayotgan bo‗lsa, DSL bilan ishlaydigan chastota diapazoni yuz
kilogrammdir - megahertz birliklari. Shunga mos ravishda, DSL tizimlarini
joriy qilish uchun kabellar bunday frekanslar uzatilishini ta‘minlaydi. Bu,
aslida, keng polosali ulanish.
Lineer signalni uzatish usuliga qarab, ular ajratiladi (1-jadvalga
qarang):
2B1Q, CAP, va hokazo kodlash usullarini qo‗llaydigan yagona
tashuvchilik modulatsiyasi (SCM) deb nomlangan signalli
DSL;
bir nechta taşıyıcı frekanslarda uzatish parallel ravishda uzatish
tizimlari, "ko‗p taşıyıcı tizimlar" (Ayrık Multitone, DMT). Ular
assimetrik DSLda ishlatiladi.
HDSL, SDSL, SHDSL kabi simmetrik DSL texnologiyalari - yagona
tashuvchi tizimlar (SCM). ADSL, ADSL2, ADSL2 + kabi assimetrik DSL,
ko‗p tashuvchilik modulatsiyasi (DMT) dan foydalanadi. Yuqorida aytib
o‗tilganidek, VDSL tizimi nosimmetrik va asimmetrik bo‗lib, turli
modulyatsiyani qo‗llaydi.
DSL tizimining asosiy parametrlari tarmoqli kengligi va chiziq
uzunligi. Tizimning imkoniyatlari ma‘lum bir xato darajasi bo‗yicha
(odatda 10-7 dan kam) va shovqin marjini (NM, odatda 6 dB) aniqlanadi.
Qatorning uzunligi DSL 0,04 mm diametrli va qattiq polietilen yalıtımı
bilan juftlikdan foydalangan holatlar uchun an'anaviy tarzda baholanadi.
DSL xususiyatlari, Ethernet DSL ishlashi, shu jumladan, bir qancha
talabni hisobga oladi. Buning sababi, Ethernet tarmog‗i tobora ko‗proq
aloqa tarmoqlarida, ATMni almashtirishda qo‗llaniladi. Bundan tashqari,
deyarli barcha mahalliy tarmoqlar endi chekilganlardan foydalanadi va
183
tegishli
funksionallikni
qo‗llab-quvvatlash
DSLdan
foydalanishda
qo‗shimcha qulayliklar yaratadi. Bundan tashqari, zamonaviy DSL
tizimlari diagnostika qobiliyatiga ega, jumladan har ikki yo‗nalishda chiziq
holatini doimiy monitoring qilish, parazitlarni o‗lchash, chiziqning
susayishi, shovqin daxlsizligi, chiziqning har ikki tomonida signal-shovqin
nisbati va boshqalar.
DSL texnologiyasiga doir kengaytirilgan raqamli signal uzatish
liniyasining raqamli ishlashi yotqizilgan kabelning xususiyatlarini hisobga
olganligi sababli erishiladi. Muayyan chiziqning matematik modelini
qo‗llagan holda, modem signalni to‗g‗ri ishlab chiqarishga moslashtirilib,
shu bilan birga kerakli chastotalar diapazonining kengligida keskin
kamayib boradi.
HDSL sızdırmazlık tizimi, har ikki yo‗nalishda ham, taxminan 2
Mb/s tezlik bilan 10 km'ye qadar bo‗lgan masofada bir yoki ikki juft simli
orqali etkazish rejimini beradi. abonent tomonida, va 840 Kbit / s yoki
undan kam - ADSL uskunalari, aksincha, 6-8 Mbit / s tezlik bilan
asimmetrik uzatish uchun mo‗ljallangan aloqa tugun tomoni. 8 Mbit/ s
tezlikda Abonent - RADSL ham simmetrik 1 Mbit / s tezlikda rejimini
yoki asimmetrik qo‗llab-quvvatlaydi yuqorida aytilgan texnologiyalar farq
qiladi. SDSL odatda bitta juftlikning nosimmetrik tarzda uzatilishini
anglatadi;
IDSL
ISDN
(Integrated
Services
Digital
Network)
modifikatsiyasi.
Yuqori tezlikda abonent liniyasi (High-bit-darajasi Digital Subscriber
Line, HDSL) va assimetrik raqamli abonent liniyasi (Asymmetric Digital
Subscriber Line, ADSL) - eng ilg‗or texnologiyalar ikkida bir yaqinroq
qarash.
Ko‗pgina
xorijiy
kompaniyalar
HDSL
uskunalarini
taklif
qilmoqdalar. Ulardan turli vaqtlarda Rossiyada dong Ascend, Huawei,
PairGain, Rad Data aloqa va SCHMID TELECOM, ZyXEL va yana.
PairGain bor (hozirgi ADC KRONE) foydalanuvchilar uchun va kichik
ofislar uchun ham uskunalar ishlab chiqaradi. RAD Data an'anaviy telefon
kabellari orqali oqimlarni taxminan 2 Mbit / s tezlikda uzatish uchun
samarali va arzon modemlarni taqdim etadi. Asos sifatida RAD Data aloqa
liniyalarini raqamlashtirish uchun barcha zarur uskunalarni ishlab
chiqaradi.
Shmid Telecomning Watson deb ataladigan HDSL tizimi 1-2 Mbit/s
oqimlarini bir juft sim orqali uzatadi. Uskunalar bir necha soat ichida
o‗rnatilishi va disk raskadasligi mumkin. Lineer uzatish uchun, Watson
ikkita kodlash texnologiyasidan foydalanadi - 2B1Q va CAP. 2B1Q kodi
184
bilan Watson 2 juftlikda 1168 Kbit / s, WAPSO 4 kodi esa 128 - 2320 Kbit
/ s gacha yetkazishga qodir.
ADSL assimetrik texnologiyasining xususiyati ikkita kodlash usulini
qo‗llaydi: Carrierless Amplitude and Phase (CAP) va Discrete Multi Tone
(DMT). ADSL yo‗nalishning ikkala uchida modemlardan foydalanishni
talab qiladi - PBX va abonentga. Agar CAPga asoslangan modem
chiziqning bir uchiga o‗rnatilgan bo‗lsa va DMT boshqa tomonga
o‗rnatilgan bo‗lsa, ular mos kelmaydigan bo‗ladi. Pastki yo‗nalish CAP
har bir oqim yo‗nalishi bo‗yicha yagona tashuvchida kodlash usuli
hisoblanadi: quyi oqim uchun 900 kHz; 75 kHz - uplink uchun (4 kHz -
telefon uchun). Bir necha DMT tashuvchisi modulyatsiyalash usuli bilan
raqamli kanal 256 ta quyi kanallarga bo‗linadi va ularning har biri ustida
raqamli oqimlar uzatiladi. Ko‗rib turganimizdek, usullar boshqacha bo‗lib,
normal faoliyatni ta‘minlash uchun abonent liniyalaridagi uskunalarning
bir xil tizimga muvofiq ishlashini ta‘minlash kerak.
Dastlab ADSL texnologiyasi "talab ustiga video" xizmatiga asoslanib
ishlab chiqilgan va shuning uchun uzluksiz oqimlarni uzatish uchun
mo‗ljallangan.
Internetdan
foydalanish
uchun
ADSL
kompyuter
almashinuv protokollariga moslashtirilishi kerak edi. Endi biz ADSL
apparatining misollarini keltiramiz.
Ascend (Lucent Technologies tomonidan sotib olingan) DSL
seriyasining bir qismi sifatida tegishli uskunalarni ishlab chiqaradi. - 6.14
Mbit / S, uplink - 640 Kbit / s gacha, uzatish masofa 3 dan oshmaydi, agar
quyi tezligi: Xususan, Hub MAX TNT u quyidagi xususiyatlarga ega,
simlar biri juft yugurib, zaryad ADSL-Diametri qutqarsa , 7 km; 5,5 km
masofaga mos keladigan parametrlar 1,5 Mbit / s va 64 Kbit / s ni tashkil
etadi. Ascend RADSL uskunalari allaqachon ikkinchi avlod CAP
texnologiyasi chiplari bilan jihozlangan.
Ularning PBXda oqimlarni tashkil qilishdagi kompaniyaning
yondashuvi juda qiziq. Asosiy telefon trafigini telefon santrallari va
ma‘lumotlar almashish uyasi orqali yuborish taklif etiladi. Aloqa
markazining tarkibida shunday o‗zgarishlar yuzaga keldi. kompaniyasi
Bell Communications tadqiqot ma‘lumotlariga ko‗ra, kompyuter
tarmoqlari uchun ulanish 20 daqiqa ATSlar 3 birikmani muddati ortishi va
muayyan yo‗nalishda olib keldi -. kompyuterni almashish uchun 1 h
Application switch, bu muammoni bartaraf qiladi. Maks almashtirish
markazidan foydalanib, Ascend oqimni qayta taqsimlashga intiladi va u bir
DSL bosqichidan ikkinchisiga bosqichma-bosqich o‗tishni ta‘minlaydi.
185
Birinchidan - IDSL, keyin SDSL va nihoyat, to‗liq hajmdagi ADSLni joriy
etish.
Raqamli abonent liniyasini (DSL) olish uchun siz oddiy abonent
liniyasiga ega bo‗lishingiz kerak. Odatiy abonent liniyasi (2-rasmga
qarang) telefon jakidan ulanish qutisiga bir juft simlardan iborat; undan
simi orqali tarqatish aloqasiga va tez-tez ko‗chada joylashgan kabinetga
ketadi; keyinchalik (noan'anaviy tafsilotlarni chiqarib tashlash) -
shaharning multi-juft kabeli orqali PBXga. Bunday yuzaki tushuntirish
bilan abonent liniyasi asosan ikki simli aloqa kabelidan iborat (qutilarda,
ulanishlar, kabinetlar, o‗zaro faoliyatda) va PBX uskunasi bilan
yakunlanadi. Aslida, 7.2-rasmda ko‗rsatilgandan ko‗ra, real chiziqda
yanada ko‗proq uzilishlar mavjud. Xususan, ushbu yo‗nalishning ayrim
qismlari kabelning turli diametrli kabel bilan yotqizilishi mumkin. Bunday
kabellarning bo‗g‗imlari ko‗paygan aksiyalar bilan tavsiflanadi, bu
chiziqning chastotali reaktsiyasini buzishiga olib keladi.
7.2-rasm. Odatda abonent liniyasi yo‗lda ko‗plab bo‗g‗inlarni o‗z ichiga
oladi.
PBX masofa oshgani sayin kabeldagi juftlar soni kamayadi va
yadrolarning uzunligi va diametri ortadi. Telefon kabellarini taqsimlash
iqtisodiy va tarmoq nuqtai nazaridan kelib chiqadi. Shuning uchun odatda
abonent liniyasi turli diametrli simlari bilan bir-biriga bog‗langan turli
uzunlikdagi burma juft segmentlar seriyasidir. Obuna chizig‗ining bunday
bo‗linmalari kirish qarshiligida farq qiladi, amalda bu bo‗limlarning
bo‗g‗imlarida aks ettirilgan signallarning paydo bo‗lishiga olib keladi.
Haqiqiy abonent liniyasi 11.2-rasmda ko‗rsatilgan qo‗shimchalarni
hisobga olmagan holda, ko‗p sonli qo‗shimchalarni (20 va undan yuqori
tartibda) bo‗lishi mumkin.
| 