55
chastotadagi generatorning joriy chastotasi
va uni tayanch chastotasi, masalan,
signalning tashuvchi chastotasi bilan taqqoslashdan foydalanish bilan olinadigan
signalning turli xarakteristikalari bo‘yicha diskriminator orqali ishlab chiqariladi
(4.1- rasm). Generatorning chastotasi zarur chastotadan
qurilma tarkibiga
kiradigan elektron komponentlar nominallarining harorat bo‘yicha
dreyfi,
generatorning chastotasini noaniq (masalan, diskret) o‘rnatilishi yoki dopler
surilishi (sun’iy yo‘ldosh va kosmik apparatlardan signallarni qabul qilish
tizimlarida) tufayli farqlanishi mumkin.
K – kuchaytirgich, D – diskriminator
4.1- rasm. Varikapdan foydalanish bilan qabul qilishda chastotani avtomatik qayta
sozlash sxemasi
Chastotaviy diskriminator nosozlanish ishorasiga bog‘liq bo‘ladigan
qutbli
farq kuchlanishini olish uchun xizmat qiladi. Bu kuchlanishning qiymati
nosozlanish qiymatiga proporsional bo‘ladi. Agar chastota bo‘yicha nosozlanish
qiymati qamrab olish zonasidan katta bo‘lmasa,
qabul qilgich geterodini
chastotasini qayta sozlash amalga oshiriladi. Agar chastota bo‘yicha nosozlanish
qiymati qamrab olish zonasidan katta bo‘lsa, u holda qabul qilgich geterodini
chastotasini
qayta
sozlash
amalga
oshirilmaydi.
Chastotaning
istalgan
nosozlanishlarida ChAQS tizimining ishlashi uchun geterodinning chastotasini
56
boshqaradigan sxemaga zondlash impulslarining kelishi davrili signalni “qidirish”
arrasimon kuchlanishi beriladi. Aralashtirgich chiqishidagi oraliq chastota qiymati
ChAQS qamrab olish zonasiga tushadigan tarzda geterodin chastotasi o‘rnatilishi
bilan boshqarish sxemasi kirishidagi kuchlanish xotirada saqlanadi va ChAQS
tizimi ishlay boshlaydi.
Mavjud ChAQS tizimlarini quyidagi belgilar bo‘yicha tasniflash mumkin:
a) diskriminatorning turi bo‘yicha:
• chastota bo‘yicha avtomatik qayta sozlash tizimi;
• faza bo‘yicha avtomatik qayta sozlash tizimi;
b) parametr bo‘yicha:
• farq chastotasini avtomatik qayta sozlash tizimi;
• chatotaning absolyut qiymatini stabillash tizimi;
c) boshqarish turi bo‘yicha:
• elektron;
• elektr;
d) stabillanadigan parametrni sozlash usuli bo‘yicha:
• kuzatib boruvchi;
• qidiruvchi;
e) chastota etaloni bo‘yicha:
• aktiv etalonli (kvarsli);
• passiv etalonli (rezonans tizimlar).
