Temperaturanig avtomobilning tortish tezlik xususiyatiga tasirining matematik modeli

Download 1,79 Mb. Pdf ko'rish
bet	2/6
Sana	09.01.2024
Hajmi	1,79 Mb.
	#133031

1 2 3 4 5 6

Bog'liq
temperaturanig-avtomobilning-tortish-tezlik-xususiyatiga-tasirining-matematik-modeli

F
a
[N] - aerodinamik qarshilik kuchi
Avtomobilni oldinga siljitishga harakat qiladigan tortish kuchini "ijobiy" kuch deb hisoblash mum-
kin. Boshqa barcha kuchlar qarshilik ko'rsatadigan, "manfiy" kuchlar, ular avtomobilni sekinlashtirishga harakat
qiladi.
Qachonki tortish kuchi qarshilik kuchlaridan yuqori bo'lsa, avtomobil tezlashadi. Qachonki tortishish kuchi
qarshilik kuchlari yig'indisidan kichik bo'lsa, avtomobil sekinlashadi. Qachonki tortishish kuchi qarshilik kuchla-
rining yig'indisiga teng bo'lsa, mashina doimiy tezlikni saqlaydi [4,6,8].
Tortish kuchi [N] Dvigatel momenti, uzatmalar qutisi uzatish soni, asosiy uzatma uzatish soni(differensial)
va g'ildirak radiusiga bog'liq:
F
t
=M
e
⋅i
x
⋅i
0
⋅η
tr
⋅r
k
(2)
bu yerda:
M
e
[Nm]-dvigatel momenti
i
x
[-]-uzatmalar qutisi uzatishlar soni
i
0
[-]-asosiy uzatma uzatishlar soni
η
tr
[-]- transmissiya f.i.k
r
k
[m] - g'ildirash radiusi
Dinamik g'ildirak radiusi avtomobil harakatda bo'lsa [m] g'ildirak radiusi hisoblanadi. Bu statik g'ildirak
radiusi r
s
dan kichikroq, chunki avtomobil harakati paytida shinalar biroz siqilgan[10].
r
k
= 0.98
⋅r
s
(3)
Statik g'ildirak radiusi [m] shina markasiga (295 / 30ZR-20) asoslanib hisoblanadi.

Inersiya kuchi [N] quydagi tenglama bilan berilgan:
F
i
=m
a
⋅a (4)
bu yerda:
m
a
[kg] - avtomobilning umumiy massasi
a [m/s
2
] - avtomobil tezlanishi
Umumiy avtomobil massasi [kg] shaylangan avtomobil massasi, haydovchining massasi va qo'shimcha
massa faktoridan iborat. Massa omili aylanadigan komponentlarning avtomobilning umumiy massasiga ta'sirini
hisobga oladi[1]..

m
a
= f
m
⋅m
sh
+m
h
(5)
bu yerda:
f
m
[-]-massa omili
m
sh
[kg]-shaylangan avtomobil massasi
m
h
[kg]-haydovchi massasi
Qiyalikga chiqishga qarshilik kuchi [N] tenglama bilan berilgan:
F
s
=m
a
⋅g⋅sin(α
s
) (6)
bu yerda:
g [m/s
2
] - gravitatsion tezlanish
a
s
[rad] - yo'l qiyalik burchagi
G’ildirashga qarshilik kuchi [N] tenglama bilan berilgan:
F
f
=m
a
⋅g⋅f⋅cos(α
s
) (7)
bu yerda:
f [-]-ishqalanish koeffitsienti
Aerodinamik kuchi [N] tenglama bilan berilgan[9,10]:
F
a
=0.5
⋅ρ⋅c
x
⋅A⋅v
2
(8)
bu yerda:
ρ [kg / m
3
] - havo zichligi 20 ° C da
c
x
[-] - suyirlik koeffisiyenti

ISSN 2223-4047 Вестник магистратуры. 2022. № 6-3 (129)

18
A [m
2
] - avtomobil old yuzi
v [m / s]-avtomobil tezligi
Tortish kuchi kontakt yuzadagi g'ildirak ilashish koeffitsienti bilan cheklangan. Maksimal ilashish ku-
chi [N] tortish imkonini beradi[1]:
F
fi
=m
a
⋅g⋅f
i
(9)
bu yerda:
f
i
[-]-ishqalanish koeffitsienti
(1) da (4) ni almashtirish va shartlarni qayta tartibga solish quyidagilarni beradi:
a= [F
t
-(F
s
+F
f
+F
a
)]/m
a
(10)
(10) tenglamadan avtomobil tezligini [m/s] olamiz:
𝑣 =
1
𝑚
𝑎
∫[𝐹
𝑡
− (𝐹
𝑠
+ 𝐹
𝑓
+ 𝐹
𝑎
)]𝑑𝑥 (11)
Yuqoridagi tenglamalar MATLAB blok diagrammalarida ishlatiladi. MATLAB modelni boshlashdan ol-
din, simulyatsiya uchun kirish parametrlarini tayyorlashimiz kerak.
Issiqlik hisobi yangi loyihalanayotgan dvigatelning asosiy parametrlarini kerakli darajada aniqlikda analitik usulda
aniqlashga hamda ishlab turgan dvigatel ish jarayonining yangilanish darajasini tekshirishga imkon beradi. Alo-
hida jarayonlarni ko'rib chiqish va hisoblash tsikl ko'rsatkichlari, dvigatel quvvati hamda tsilindrning porshen
yuqori hajmidagi bosimning tirsakli
val burilish burchagiga mos holda o'zgarishining taxminiy qiymatlarini aniqlash imkonini beradi.
Avtomobilning tortish tezlik xususiyatiga temperaturaning tasiri quydagicha xisoblanadi
Yangi aralashmaning silindrga kirayotgan holatidagi harorati:
𝑇 = 𝑇
0
− ∆𝑇, K
bu erda yangi zaryadning silindrga qizib kirish harorati uchqundan o’t oldiriladigan dvigatellarda ΔT = 10-20
C
oralig'ida o'zgaradi.
Siqish jarayoni oxiridagi gazlarning bosimi
𝑃 = 𝜀 ∙ 𝛾 ∙ 𝑃
0
𝑉 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡
𝑃 ∙ 𝑉
𝑇
= 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡
Temperaturaning va bosimning o’zgarish koeffisenti
𝛾 =
𝑇
20
𝑇
40
=
𝑃
20
𝑃
40

𝑁
𝑒
=
𝑃 ∙ 𝑉
𝑙
∙ 𝑛
30 ∙ 𝜏

𝑀
𝑒
=
𝑁
𝑒
𝑛
∙ 1000

Download 1,79 Mb.

1 2 3 4 5 6

Download 1,79 Mb.

Pdf ko'rish