TOKARLIK VINT QIRQISH STANOGILARINI ASOSIY QISMLARI VA

~ 114 ~ 
surish maxovik yordamida bajariladi.Maxovikning validagi tishli g’ildirak reykali 
shestern 5 ning valchasiga o’rnatilgan tishli g’ildirakka ilashadi Bu g’ildirak esa 
staninaga mahkamlangan tishli reyk 7 ga doimiy ilashgan bo’ladi.Mexanik surish 
yurish valchasi 2 dan sirpanuvchan shpolkaga o’rnatilgan chervyak 9 orqali 
amalga oshadi. Chervyak g’ildirak 6 ni aylantiradi va harakat kulachok muftasi 
orqali hamda tishli g’ildiraklar 4 va 8 orqali reyk shesternyasiga uzatiladi. 
Mexanik surilishni boshlash uchun dasta 13 ni o’ziga tomon burish keraKema 
Yurish vaqti 11 dan mexanik surish dastasi 12 dan pastga burish bilan bajariladi. 
Shunda ajraladigan gayka 10 ning ikkala yarmi yurish vintiga birikadi. 
Rezba ochishda tishli g’ildirakni knopka 3 yordamida reykaga 
ishlashishdan chiqarish lozim.Xavfsiz ishlash uchun dastgohning barcha 
harakatlanadigan qismlari giloflangan. Keskich tutgich ustidagi ko’tarma 
ekran 8 va tokarlik patronining g’ilofi 6 elektroblok bilan jihozlangan. Shuning 
uchun g’ilof va ekran yopiq holatda turganidagina dastgohni ishga tushirish 
mumkin. Tezliklar qutichasi silindrsimon tishli uzatmalardan iborat bo’lib, ular 
ham tasmali uzatmalar singari uzatish soni bilan xarakterlanadi.Shpindelning 
aylanish chastotasini o’zgartirish uchun tezliklar qutichasida tishli g’ildiraklar 
bloki mavjud bo’lib, ularni valning bo’ylamasiga ariqchalar yoki shponkalar 
orqali surish mumkin.Tezliklar qutichasining ishlashini kinematik sxemada 
ko’rsatilgan.(42-rasm). Masalan, TV-6 dastgohining tezliklar qutichasidagi val 
IVga tishli g’ildiraklarning ikkita bloki o’rnatilgan. 
Blok 11, 12, 13 ning tishlari va III ga qo’zg’almas qilib o’rnatilgan tishli 
g’ildiraklar 3, 4, 5 ga blok 14, 15 esa V valdagi g’ildiraklar 8 va 9 ga ishlashishi 

~ 115 ~ 
mumkin. 
Tezliklar qutichasida shpindel 
aylanishining 
revers 
mexanizmi 
montaj qilingan. Bu mexanizmga V 
valdagi 
bikr 
o’rnatilgai 
tishli 
g’ildiraklar 6 va 7, III valdagi oraliq 
tishli galdirak 2 hamda VI valdagi 
qo’zg’aluvchan 
tishli 
g’ildirak 10 kiradi. Agar shu shldirak 
oraliq g’ildirak 2 ga ilashsa, teskari 
yo’nalishda aylanadi. Dastgohning 
kinematik sxemasida harakatni uzatuvchi ikkita zanjir bor. Ular: asosiy harakat 
zanjiri va surish zanjiridir(43-rasm). Asosiy harakat zanjirida aylanish ponasimon 
tasmali uzatma orqali II valga, 1—3 g’ildiraklarning ilashuvi orqali III valga, 3—
II g’ildiraklarning ilashuvi orqali IV valga, 9—15 g’ildiraklarning ilashuvi orqali 
shpindel vali VI ga uzatiladi. 
So’nggi yillarda sonli dastur bilan boshqariladigan dastgohlar keng 
qo’llana boshlandi.Dasturli boshqarish yordamida asboblar (ishlov berish 
markazlari) o’zidan o’zi almashinadigan dastgohlar yaratildi. Sonli dastur bilan 
boshqariladigan dastgohlar o’rnatilgan uchastka va sexlar elektron hisoblash 
mashinalari yordamida ishlaydi. Ana shunday dastgohlar ishining dasturlarida 
detallari ishlov berish tartibi, dastgoxdagi ishchi organlarning harakati, ana shu 
harakatlarning tezligi va aniqlash nazarda tutilgan, ya’ni detallarga ishlov 
berishning texnologik jarayonlari hisobga olingan. Bunday dastgohlar insonning 
aralashuvisiz ishlaydi. 

Download 5,18 Mb.