Yangi mavzu yuzasidan o’quvchilar bilimini mustahkamlash:
Amaliy mashg’ulot: o’qituvchi nazorati ostida amaliy mashg’ulot
jarayonida bajariladigan ishlar amalgam oshiriladi. O’quvchilarni metallga ishlov
beradigan stanoklarning turlari, tuzilishi, asosiy qismlari va ularda bajaradigan ish
usullari bilan tanishadilar. O’quvchilarni stanoklarning turlari va tuzilishi
to’g’risidagi bilimlarni berishda kichik guruhlarga ajratgan holda tanishtirish
samarali hisoblanadi.
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar:
1.Metallga ishlov berishda qo’llaniladigan stanoklarning turlari va ularning
qaysilarini bilasiz?
2. Metallga ishlov berishda qo’llaniladigan stanoklarning turlari va ularning
tuzilishi haqida gapirib bering?
3. Metallga ishlov berishda qo’llaniladigan stanoklarning nomlarini aytib bering?
AMALIYMASHG’ULOT № 7
MAVZU : TV - 7 TOKARLIK VINTQIRQAR DASTGOHINI
MODELINI TAYYORLASHNI O’RGANISH
~ 111 ~
Ishdan maqsad:
TV - 7 tokarlik vintqirqar dastgohini modelini
tayyorlashni o’rganish
Umumiy ma’lumotlar
Tokarlik vint qirqish stanogining vazifasi, qo’llanilishi, umumiy tuzilishi
Tokarlik stanogi - ko’ndalang kesimi doiraviy bo’lgan buyumlarga qirindi olish
yo’li bilan (yo’nib) ishlov beradigan metall kesish stanogi. Vazifasiga qarab
universal va mahsus tokorlik stanogiga, ishlov beriladigan materialiga qarab
metall, yog’och va boshqa materiallar ishlaydigan tokarlik stanogiga, ishlab
chiqarish xarakteriga va ish unumdorligiga qarab markaziy, revolver, bir va ko’p
shpindelli, ko’p keskichli, karusel, avtomatlar, yarim avtomat va boshqa tokarlik
stanogiga bo’linadi. Mahsus tokarlik stanogi ma’lum detallar, masalan, silliq va
pog’onali vallar, prokat valiklar, turli trubalar va boshqa buyumlarga ishlov
beradi. Universal tokarlik stanogi tokarlik ishlaridan tashqari turli xil
operasiyalarni bajaradi.Universal stanoklardan eng ko’p tarqalgani tokarlik-vint
qirqish stanoklaridir.
Tokarlik stanogi asosan, stanina 1, oldingi babka 4, ketingi babka 6 dan
iborat (38-rasm). Stanina—stanokning asosiy qismi bo’lib, oldingi 2 va ketingi 3
tumbalarga o’rnatiladi. Staninaga stanokning barcha uzellari joylashtiriladi.
Support 7 ko’ndalang va bo’ylama salazkalardan iborat bo’lib,
staninaning yo’naltiruvchilari bo’ylab harakatlanadi. Salazkalar ustiga keskich
tutqich o’rnatilgan, keskichni ko’ndalang va bo’ylama yo’nalishda hamda
shpindel o’kiga nisbatan istalgancha burchak ostida dastaki va mexanik siljishiga
imkon beradi.
~ 112 ~
Fartuk 8 support karetkasirga
mahkamlangan. Unda supportni
surish mexanizmlari joylashgan.
Surish vali 9 dan bo’ylama va
ko’ndalang yunalishda, surish vinti
10 dan esa rezba qirKemaishda
foydalaniladi. Surish qutisi 11
supportni bo’ylama va ko’ndalang
surilish kattaligini o’zgartiradi,
shuningdek surish vali yoki surish
vintlariga kerakli harakat uzatadi.
Tokarlik-vint qirsish stanoklarida tokarlik, yo’nib kengaytirish, parmalash, rezba
qirqish va boshqa ishlardan tashqari, moslamalar yordamida silliqlash, frezalash
va boshqa ishlarni bajarish mumkin.
Tokarlik vint ochuvchi dastgohlari.Maktab ustaxonalarida TB-4, TB-6,
TB-7 rasumli tokarlik-vint ochuvchi dastgohlar ishlatiladi. TB-6 rasumli dastgoh,
TB-4 rasumli dastgohning mukammallashgan varianti bo'lgani uchun biz TB-6 va
TB-7 dastgohlarini ko'rib chiqamiz.
TB-6 tokar-vint ochuvchi dastgohi asosiy tokarlik operatsiyalarini hamda
silindr va konussimon yuzlarni ochish, toreslarni qirqish, umuman qirqish,
parmalash va rezba ochish uchun mo'ljallangan. Tokar vint ochuvchi dastgohi
TD-6 quyidagi asosiy qismlardan iborat: stanina, oldinga markaz, fartuk, orqa
markaz, gitara
Oldingi markaz staninnaning
chap tomonida ikkita vint bilan
qotiriladi. Ish payitida har doim
uzatgich
qutisida
moy
kerakli
miqdorda boiishi shart.Orqa markaz
ishlov
berilayotgan
detaining
ikkinchi tomonini ushlab turish uchun
xizmat qiladi.Dastgoh himoyalash
moslamasi
bilan
jihozlangan.Supportda
ishlovchini
strujkadan
hiraoyalovchi
ekran
o'rnatilgan.
Agar ekran tushirilmagan
bo'lsa, unda dastgoh o'chib qoladi,
elektroblok
orqali.
Patron
va
planshayba
elektroblok
bilan
~ 113 ~
jihozlangan. Dastgohni yog'lash uchun I-30A moyi ishlatiladi.Moyni tepa
qopqoqni ochib quyiladi. Stanina, support, orqa markaz, yuruvchi vint, yuruvchi
vint podshibniklari va valiklar qo'l bilan yog`lanadi.
TV-7 tokarlik vint ochuvchi dastgohi ikkita tumbaga joylashtirilgan
Oldingi markaz staninaning chap tomonida o'rnatilgan.
|
