Texnika xavfsizligi

122 
Bosim 70 kPa va undan yuqori bulgan bug’ qozonlari hamda suvni 115
0
S dan yuqori 
haroratgacha isitadigan qozonlar buladi. 
Bug’ ishlab chiqaradigan qozonlar va ana shu bug’ni ishlatadigan qurilmalar yopiq 
tizimlar ichida bosim bilan ishlaydi. 
Bunday tizimlarda ishlash ishlovchidan xavfsizlik qoidalarini qat`iy bajarishni talab 
qiladi. Bug’ qozonlaridan ehtiyotsizlik bilan foydalanish og’ir faloqatga qozonning 
portlashiga (1l suv 1700l bug’ga aylanadi) olib keladi. 
Statistik ma`lumotlar asosida, qozon devorlari butunligining buzilishiga olib 
keladigan, devorlar ashyosi zo`riqishining quyidagi asosiy sabablari aniqlangan: 
-qozonda suv kamayishi natijasida devorlarning o`ta qizishi; 
-ashyoning mos emasligi, tuzilishidagi kamchiliklar, qozonning sifatsiz tayyorlanishi; 
-metallning o`yilishi oqibatida qozon devori ayrim joylarining bushashib qolishi, 
haddan tashqari ko`p tosh (nakip) hosil bulishi va kirlanishi natijasida qozon 
devorlarining ortiqcha qizishi; 
-saqlovchi qurilmaning bulishi, xizmat ko`rsatuvchi kishilarning e`tiborsizligi tufayli 
bosimning me`yoridan oshib ketishi; 
-o`txonalarda gazlarning porlashi. 
3-rasm.
a) bug’ qozoni, jihoz va uskunalari: 1 – qozon; 2 – suv ko`rsatkich; 3 bug’ – 
suv krani; 4 - monometr; 5 – bug’ jo`mragi; 6 – to`ldiruvchi jo`mrak; 7 – teskari 
klapan;
8 – muhofazalovchi vosita; 9 – suvni to`kuvchi jo`mrak. b) suv isitish qozoni, jihoz va 
uskunalari: 1 – qozon; 2 – termometr; 3 – suv krani; 4 – aylanma quvur 5 – teskari 
klapan; 6 - muhofazalovchi vosita; 7- sav oluvchi jo`mrak; 8 – suv to`kuvchi jo`mrak.
Mana shu sabablar o`z vaqtida bartaraf etilsa, qozonlar portlamaydi. Suv bosimi va 
haroratini nazorat qilib turish uchun qozonlarning kirish hamda chiqish joylariga 
nazorat manometr va termometrlar o`rnatilib, ularga xizmat ko`rsatadigan kishilar 18 
yoshdan kichiq bulmasligi, maxsus dastur buyicha o`qib guvohnomaga ega bulishlari 
shart. 

123 
Quyidagi hollarda qozonlar o`chiriladi: 
-qozondagi bosim me`yoridan 10-foiz oshsa; 
-suv me`yoridan kamayganda; 
-ta`minlovchi tizimlari ishlamaganda; 
-asboblar, saqlovchi qurilmalar buzilganda; 
-qozondan suv sizayotganda; 
-gaz yo`llarida gaz portlaganda. 
“O`zdavtog’texnazorat” xodimlari qozonlarni muntazam ravishda texnik ko`rikdan 
o`tkazib turishadi. Qozonlar kapital tuzatilgandan keyin ham texnik ko`rikdan 
o`tkaziladi. 
Davriy ko`riklar to`rt yilda bir marta, gidravlik sinovlar esa sakkiz yilda bir marta 
amalga oshiriladi. Qozonlar, bug’ni qayta qizdirgichlar, bug’ yoki qaynoq suv 
quvurlari va binolar 5 min. Atmosfera bosimi ostida gidravlik sinovdan o`tishi kerak. 
Gidravlik sinov me`yorlari, ish bosimi ko`pi bilan 1,5 mPA, sinov bosimi 1,5 mPA. 

Download 3,02 Mb.