122
Bosim 70 kPa va undan yuqori bulgan bug’ qozonlari hamda suvni 115
0
S dan yuqori
haroratgacha isitadigan qozonlar buladi.
Bug’ ishlab chiqaradigan qozonlar va ana shu bug’ni ishlatadigan
qurilmalar yopiq
tizimlar ichida bosim bilan ishlaydi.
Bunday tizimlarda ishlash ishlovchidan xavfsizlik qoidalarini qat`iy bajarishni talab
qiladi. Bug’ qozonlaridan ehtiyotsizlik bilan foydalanish og’ir
faloqatga qozonning
portlashiga (1l suv 1700l bug’ga aylanadi) olib keladi.
Statistik ma`lumotlar asosida, qozon devorlari butunligining buzilishiga olib
keladigan, devorlar ashyosi zo`riqishining quyidagi asosiy sabablari aniqlangan:
-qozonda suv kamayishi natijasida devorlarning o`ta qizishi;
-ashyoning mos emasligi, tuzilishidagi kamchiliklar, qozonning sifatsiz tayyorlanishi;
-metallning o`yilishi oqibatida qozon devori ayrim
joylarining bushashib qolishi,
haddan tashqari ko`p tosh (nakip) hosil bulishi va kirlanishi natijasida qozon
devorlarining ortiqcha qizishi;
-saqlovchi qurilmaning bulishi, xizmat ko`rsatuvchi kishilarning e`tiborsizligi tufayli
bosimning me`yoridan oshib ketishi;
-o`txonalarda gazlarning porlashi.
3-rasm.
a) bug’ qozoni, jihoz va uskunalari: 1 – qozon; 2 – suv ko`rsatkich; 3 bug’ –
suv krani; 4 -
monometr; 5 – bug’ jo`mragi; 6 – to`ldiruvchi jo`mrak; 7 – teskari
klapan;
8 – muhofazalovchi vosita; 9 – suvni to`kuvchi jo`mrak. b) suv isitish qozoni, jihoz va
uskunalari: 1 – qozon; 2 – termometr; 3 – suv krani; 4 – aylanma quvur 5 – teskari
klapan; 6 - muhofazalovchi vosita; 7- sav oluvchi jo`mrak; 8 – suv to`kuvchi jo`mrak.
Mana shu sabablar o`z vaqtida bartaraf etilsa, qozonlar portlamaydi.
Suv bosimi va
haroratini nazorat qilib turish uchun qozonlarning kirish hamda chiqish joylariga
nazorat manometr va termometrlar o`rnatilib, ularga xizmat ko`rsatadigan kishilar 18
yoshdan kichiq bulmasligi, maxsus dastur buyicha o`qib
guvohnomaga ega bulishlari
shart.
123
Quyidagi hollarda qozonlar o`chiriladi:
-qozondagi bosim me`yoridan 10-foiz oshsa;
-suv me`yoridan kamayganda;
-ta`minlovchi tizimlari ishlamaganda;
-asboblar, saqlovchi qurilmalar buzilganda;
-qozondan suv sizayotganda;
-gaz yo`llarida gaz portlaganda.
“O`zdavtog’texnazorat” xodimlari qozonlarni muntazam ravishda texnik ko`rikdan
o`tkazib turishadi. Qozonlar kapital tuzatilgandan keyin ham texnik ko`rikdan
o`tkaziladi.
Davriy ko`riklar to`rt yilda bir marta, gidravlik sinovlar
esa sakkiz yilda bir marta
amalga oshiriladi. Qozonlar, bug’ni
qayta qizdirgichlar, bug’ yoki qaynoq suv
quvurlari va binolar 5 min. Atmosfera bosimi ostida gidravlik sinovdan o`tishi kerak.
Gidravlik sinov me`yorlari, ish bosimi ko`pi bilan 1,5 mPA, sinov bosimi 1,5 mPA.
