10
sifatini taqqoslaydi, solishtiradi, baholaydi. yordamchi va ishlov berish operatsiyalari, mehnat
usullarining sodda, qulay va osonligi, ishga sarflanuvchi vaqt miqdori kabi ko`rsatkichlar
o`quvchilar nazaridan chetda qolmaydi. Bularning barchasi birgalikda
faol fikrlash faoliyatini
talab etadi va o`quvchilarning aqliy rivojlanishiga ko`maklashadi.
Boshlang`ich sinf o`quvchilari tomonidan texnologiya darslarida bajariluvchi kuzatishlar
va eng oddiy tajribalar barcha analizatorlarning, xususan, har bir o`quvchi harakat apparatining
bir vaqtda birgalikda qo`llanishiga asoslangan. Bu kichik maktab o`quvchilariga amaliy
masalalarni hal etish uchun muhim bo`lgan turli materiallarning xususiyati va sifati (yumshoq-
qattiq; yengil-og`ir; zich-g`ovak; mustahkam-nozik; tiniq, oq, rangli va hokazo), shuningdek, har
bir materialning ishlov berishdagi qarshilik xususiyatlari to`g`risidagi savollarga yanada aniqroq
va to`g`riroq javob berishga imkon beradi.
Texnologiya darslarida turli mehnat faoliyati turlaridan foydalanish o`quvchilar
tomonidan to`planuvchi tajribalarning texnologik operatsiyalarni bajarish sohasidagi bilim va
malakalarining muhim asosini tashkil etadi.
Texnologiya
darslarida
o`quvchilar
faoliyatining
muhim
natijasi-bu
ularning
o`rganilayotgan obyekt va hodisalarning yangi belgi va xususiyatlarini yanada mustaqil aniqlash,
darsdan darsga yanada aniqroq va tizimlashtirilib boruvchi xulosalarning chiqarilishidir.
Masalan, darslarning birida o`qituvchi o`quvchilar oldiga qog`oz turlarini aniqlash, qog`ozning
ko`pgina vazifaga ega material sifatida umumiy xususiyatlari, qo`llanish va foydalanilishining
cheksiz imkoniyatlarini ta‘riflash vazifasini qo`yadi.
O`quvchilar bu xususiyatlarni farqlash, boshqa materiallarga o`xshash xususiyatlarni izlash
va topish, ularning aniq amaliy maqsadlar uchun tanlanishini asoslab berishni asta-sekin o`rganib
boradilar. Bularning barchasi bolalarda buyumni konstruksiyalashtirish va uni to`g`ri bajara olish
ko`nikmalarini rivojlantirish uchun muhim ahamiyatga ega. Texnologiya
darslari bir necha
shakllarda tashkil etiladi. Jumladan, grafik ishlar texnik mehnatni o’rgatishda muhim o’rinni
egallaydi. Biror narsaning chizmasini chizishga butun bir dars, ba’zan ikki dars bag`ishlanadi.
Shuning uchun texnik texnologiya darslarida chizmani chizishga kirishishdan oldin,
chizmachilikda o’quvchilarni programma asosida chizmalarni bajarish uchun zarur bo’lgan
elementlari bilan tanishtirish lozim. Amaliy ishlar o’quvchilarga egallagan bilimlarini amalda
qo’llashni o’rgatishda yordam beradi. Amaliy ishlarni bajarish planini o’quvchilarning o’zlari
mustaqil tuzishlari katta ta’lim-tarbiyaviy ahamiyatga egadir. Ko’rgazmali qurollarning
o’quvchilar tomonidan bajarilishini ham amaliy
ishlarga kiritish mumkin, bu egallangan
bilimlarni mustahkamlashga yordam beradi.
Laboratoriya ishlari ta’limning turli bosqichlarida bo’lishi mumkin. Laboratoriya
ishlarining o’tkazilishi egallangan bilimlarning ishonarlilik kuchini oshiradi, bilimlarni
mustahkamlashga yordam beradi, ularni amalda qo’llashga o’rgatish uchun xizmat qiladi.
Laboratoriya ishlari yangi bilimlarni berish maqsadlarida ham o’tkazilishi mumkin.
Ushbu
jarayonda o’quvchilarda mas’uliyatni his etish, kuzatuvchanlik, diqqatlilik rivojlanadi. Mustaqil
ishlar – bu o’qituvchining bevosita ishtirokisiz, biroq uning topshirig`i bilan maxsus ajratilgan
vaqtda bajariladigan ishlardir. Bu o’rinda o’quvchilar o’zlarining intilishlarini qo’llash hamda
aqliy va jismoniy harakatlarining natijalarini u yoki bu formada ifodalab, topshiriqda qo’yilgan
maqsadga ongli ravishda erishishga harakat qiladilar.
Mustaqil ishlarni bajarish jarayonida malakalar shakllanishi bilan birga o’quvchilar o’z
kuchlari, bilim va qobiliyatlarini sinovdan o’tkazadilar.
Ekskursiyalar bilishga qiziqishni avj oldirishda, o’quvchilarga mustaqillik malakalarini
singdirish va hayotni bilishda muhim o’rin egallaydi. Agarda ekskursiyalarni o’tkazishda ishlab
chiqarish
vakillari ham qatnashsa, u yanada samaraliroq bo’ladi. Ekskursiya jarayonida
o’quvchilar ishlab chiqarish texnologiyasi bilan yaqindan tanishadilar. Ekskursiyani o`tkazishdan
oldin o’quvchilar oldiga aniq maqsadlar qo’yiladi va ekskursiyadan so’ng savol – javoblar
o’tkaziladi.
