21
21
Ildiz
o‘z shakli,
katta-kichikligi, soni
va yerga joylashishiga qarab turli daraxt-
larda turlicha bo‘ladi. Barcha daraxtlar-
ning ildizida asosiy tomirlar bo‘lib, ular
daraxt tanasining davomi hisoblanadi.
Bun day tomirlarni
o‘q tomirlar
deb yuri-
tiladi.
Daraxt tanasi
murakkab tuzilishga
ega (11-rasm). Tana, asosan, po‘stloq va
yo g‘och likdan iborat.
Yog‘ochlik
–
da raxt ta na sining aso-
siy qismi bo‘ lib, zabolon (po‘st loq osti),
mag‘iz (yadro) va o‘zakdan iborat. Uning
ko‘ndalang qirqimida bahorda hosil bo‘l-
gan yirik hujayrali och
rangdagi, yumshoq va yoz da hosil bo‘lgan mayda hu jayrali,
to‘q rangdagi, qat tiq qatlamlardan hosil bo‘lgan yillik halqalarni ko‘ rish mumkin.
Bu halqa lar soniga qarab daraxt yo shi aniqlanadi. Yillik halqalarni daraxtlarning
pastki yo‘g‘on qismida sanash osonroq (12-rasm).
Daraxt tanasini uch xil yo‘nalishda kesib o‘rganiladi (13-rasm).
Shoxlar
qismiga daraxtning eng uchidagi to‘g‘ridan to‘g‘ri
foyda lanishga
yaroq siz shoxlari va barglari kiradi. Shoxlar yerdan tana orqali olingan ozuqa
modda larini barglarga o‘tkazadi. Barglar daraxt tanasida hosil bo‘lgan ortiqcha
namlikni bug‘lantiradi, havo tarkibidagi karbo nat angidrid (CO
2
)
gazini yutib,
o‘zidan sof kislorod ajratish xususiya tiga ega.
Yog‘och materiallari ular olinadigan daraxtlarning turiga asosan
ikki xil
– igna-
bargli va yaproq bargli daraxt yog‘ochlaridan iborat (14-rasm).
Bargli daraxtlarning yillik halqalari qancha enli bo‘lsa, zichligi ortiq bo‘lib, u
shuncha qattiq, puxta bo‘ladi.
Agar yog‘och tolalar bo‘ylab kesilsa, kesilgan tekislikda uning o‘ziga xos tabiiy
guli paydo bo‘ladi. Ushbu tabiiy guli tekstura deb ataladi (15-rasm).
Ko‘ndalang
Radial
Tangensial
