1
M
A’RUZA 1. SUN’IY INTELLEKT VA NEYROTO’RLI
TEXNOLOGIYALAR ASOSLARI VA UNI TADBIQ ETISH SOHALARI
Reja:
1. Asosisy tushunchar
2. Nerv faoliyatining biologik jihatlari
3. Biologik neyronning tuzilishi va elementlari
4
. Sun’iy intellktning qo’llanilish sohalari
1. Nerv faoliyatining biologik jihatlari
Sun'iy intellektning (SI) tadbiqi bir qator shartlarni talab qiladi:
kuchli kompyuter
tizimlari (tezkor protsessorlar,
yuqori sig
’imli xotira qurilmalari), insonning kognitiv
jarayonlarini taqlid qiluvchi mos algoritmlar (soddalashtirilgan bo'lsa ham) va
mashinaga o'rganilayotgan hodisani tahlil
qilish imkonini beruvchi ma
’lumotlar va h.k..
Ko’p holatlarda SIning asosini mashinali o'rgatish (MO) usullari tashkil etadi.
Amaliyotda, SI-ni sun
’iy neyron to’rlari (SNN), shuningdek, neyron to’r usuli yoki
oddiy neyron usuli deb ham ataladi. Boshqa bunday usullarga genetik algoritmlar,
holatlarga
asoslangan fikrlash, qoidalarga asoslangan tizimlar, noravshan (ing. til.
fuzzy)
modellar, ko'p agentli tizimlar, mustahkamlashni o'rgatish,
gibrid tizimlar va
boshqalar kiradi. SNN - bu mashinali o'rgatish usuli bo'lib, u biologik neyron tizimiga
asoslangan bo’lib, inson miyasi, ma’lumotni ishlash va qayta
ishlash usuliga taqlid
qilishga (juda soddalashtirilgan tarzda) harakat qiladi. Inson miyasi qanday ishlashi
haqida hali ko'p narsa noma'lum bo'lsa-da, miyaning taxminan 100 million neyronlari
odamlarga
oldingi tajribalarni tushunish, eslash, o'ylash va qo'llash imkonini beradi.
Sun'iy neyron tabiiy neyronning ushbu asosiy funktsiyalarini simulyatsiya qiladi va shu
bilan inson neyron tarmog'ining asosiy operatsiyalariga taqlid qiladi.
SNN biologik neyronlarning ishlashidan ilhomlangan bo'lsa-da, ularning
maqsadi biologik neyronlarning ishlash usulini to'g'ridan-to'g'ri takrorlash emas (bu
mutlaqo mumkin emas), balki turli xil masalalarni yechishda SI algoritmlarini yaratish
uchun biologik neyronlarning ishlashiga imitatsiya qilishga harakat qiladi.
